________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ, તત્વજ્ઞાનશાસ્ત્ર છે અને ઇતર દશનો વિજ્ઞાનશાસ્ત્રી છે, એટલે એ બંનેને વ્યાખ્ય વ્યાપક ભાવ હોય જ એ સ્વાભાવિક છે. ઈત્યાદિક ઉલ્લેખ પૃષ્ઠ ૧૭૩ સુધીમાં છે. પૃષ્ઠ ૧૪૪ માં પોતે મધ્યસ્થભાવે જણાવે છે કે-“ગ્ય પાત્રોને શાસ્ત્ર-રહ ન આપનાર અને અયોગ્ય પાત્રોને રહસ્ય આપનાર એ બંનેય આચાર્યો પ્રાયશ્ચિતના ભાગી છે.” શંકરાચાર્ય જેવી સમર્થ વિદ્વાન વ્યક્તિને પણ જેન દશન જાણવાની બરાબર સગવડ ન મળવાથી જેનેને અમાન્ય વસ્તુઓ પણ તે માન્ય તરીકે લખી નાખી છે ને પછી તેનું ખંડન કરવા તત્પર થયા છે. નજીવી ને સામાન્ય બાબતોમાં ભૂલ ખાધી છે તેનું કારણ તેમને વસ્તુ સ્થિતિ જાણવાની સગવડ જ ન મળી શકી હોય એમ લાગે છે.
(સંગ્રહિત.)
વિજ્ઞાન અને તત્ત્વજ્ઞાનની સંક્ષિપ્ત વ્યાખ્યા તેની ધર્માચરણથીજ
સાર્થકતા.
જૂદા જૂદા દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવ વિષે વિસ્તારપૂર્વક વિગતવાર હકીકત એકઠી કરી સિદ્ધાન્તો નક્કી કરનાર શાસ્ત્રો વિજ્ઞાનરૂપ કહેવાય છે, અને તે સમગ્ર વિજ્ઞાનોનું એકીકરણ કરી પરસ્પર સંબંધે નકકી કરી આખા વિશ્વની ઘટનાઓ સાથે પરસ્પરને મેળ બેસાડી આપનાર શાસ્ત્ર-તત્ત્વજ્ઞાન કહેવાય છે. બંને વચ્ચેના આ ભેદ બરાબર ધ્યાનમાં રાખવા યોગ્ય છે. ધર્મજ્ઞાન એટલે અધ્યાત્મ-શાસ. એ તત્વજ્ઞાન શાસ્ત્રનું એક મોટું અંગ છે પણ ધર્માચરણનું તત્વજ્ઞાન એ પિટા અંગ છે. ધર્મજ્ઞાન સમજીએ તો ધર્મનું અને અધ્યાત્મશાસ્ત્રનું જ્ઞાન વચ્ચે આવી જાય છે, પરંતુ ધર્મના આચરણ પ્રસંગે તત્ત્વજ્ઞાન માત્ર સ્થિરતા અને પ્રગતિ માટે ઉપયોગી થાય છે; તેથી તે ધર્માચરણનું એક અંગ બને છે. તત્ત્વજ્ઞાનના સારનો અમલ કરવા ધર્માચરણ જ ઉપયોગી છે.
ધર્મ એ મહાન પ્રગતિમાર્ગમાં પ્રયાણરૂપ ક્રિયાત્મક એક વસ્તુ છે કે જે જગતમાં સર્વ શ્રેષ્ઠ વસ્તુ છે. અને તત્વજ્ઞાન માત્ર જ્ઞાનસ્વરૂપ છે, જે સર્વ જ્ઞાનોમાં શ્રેષ્ઠ છે; પરંતુ ધર્માચરણથી તેને બીજે નંબર છે. યોગશાસ્ત્ર વાંચવા માત્રથી
For Private And Personal Use Only
