________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
મનનું રહસ્ય અને તેનુ નિયંત્રણ,
૨૩૩
ન દે. જ્યારે તે એવા વિચારે કરવા લાગે ત્યારે એને હથેાડાથી સારી રીતે ટીપે. ત્યારે જ તે ઇશ્વર તરફ વળશે. જેવી રીતે ગંગા સતત્ વહ્યા કરે છે તેવી રીતે ઇશ્વરભાવના હમેશાં પ્રભુ તરફ વહ્યા કરવી જોઇએ, જેવી રીતે તેલ એક પાત્રમાંથી ખીજા પાત્રમાં રેડતાં અસ્ખલિત પડે છે, જેવી રીતે ઘડીયાળના અવાજ કાનમાં અસ્ખલિત સ્વરધારાના રૂપમાં પડે છે તેવી રીતે મન ઇશ્વર તરફ ધારાપ્રવાહવત્ નિર ંતર વહ્યા કરવુ જોઇએ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હમેશાં પ્રસન્ન રહે. હસતું જ મુખ રાખેા. વિષાદયુક્ત અને મિલન મન કેવી રીતે ઈશ્વર ચિંતન કરી શકે ? હમેશાં ખુશમિજાજ રહેવાના યત્ન કરે. પ્રસન્નતા તમારે પેાતાને સ્વભાવ છે. એને અનવસાદ કહું છે, સાધકેાયે તે આ પ્રસન્નતાની અવસ્થા જરૂર પ્રાપ્ત કરવી જોઇએ. મનમાં હદ બહારના હુને ઘુસવા ન દે, એ તે પ્રસન્નતાની સીમાનુ અતિક્રમણ કરે છે, પહેલાં કહેવાઇ ગયુ છે તેમ મન હમેશાં સીમા તરફ દોડવા લાગે છે, તે સીમા સુખની હાય કે દુઃખની. સીમા પ્રાપ્ત થયા પછી પ્રતિક્રિયા ઉત્પન્ન થાય છે. અત્યધિક આનંદમાં મન કદે પણ શાંત થતુ નથી. મન પ્રસન્ન હાય પણ શાંત હાવુ જોઇએ. એને કદિ પણ અધિકતા તરફ દોડવા ન દે. મનને સ્વસ્થ દશામાં, માધ્યમિક સુખની અવસ્થામાં રાખો, મનુષ્ય અત્યધિક દુઃખના આઘાતથી મરી જાય છે તેમ તે અત્યધિક સુખના આઘાતથી પણ મરી જાય છે.
આ સંસાર ત્યાં સુધી જ છે જ્યાં સુધી મન છે. જેવું મન અનુપસ્થિત થાય છે કે તરત જ મન પણ ચાલ્યું જાય છે. એટલા માટે જ મનને નષ્ટ કરી દેવુ જોઇએ. બધું સુખ દુ:ખ મનમાંથી જ ઉદ્ભવે છે. જેવી રીતે મન શુદ્ધ વિવેક તથા આધ્યાત્મિક સાધનામાંથી નષ્ટ થાય છે તેવી રીતે સુખ દુઃખ પણ નષ્ટ થઇ જશે.
આપણા ખરેખરા શત્રુ કેણુ છે ? આપણું નહિ જીતાયલું મન.
મન પરમાત્માના પ્રત્યક્ષ જ્ઞાનને વિષય છે. આત્મા મનના બધા દા જેવા કે ઇચ્છા, કલ્પના, સંદેહ, વિશ્વાસ, અવિશ્વાસ, લજ્જા, વિચાર, ભય વિગેરેનું અવલેાકન કરે છે. એ તે આકાશની માફક નિર્લેપ અને અસંગ રહે છે.
--
For Private And Personal Use Only
