________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
સમકિતની છ ભાવના (સંક્ષેપથી)
(સન્મિત્ર શ્રી રવિજયજી મહારાજ. ) ૧ સમકિત એ શ્રુત ચારિત્ર રૂપી ધર્મ– વૃક્ષનું મૂળ છે. , , ધમનગરમાં પ્રવેશવાનું દ્વાર છે.
ધર્મ મંદિરનો પાયો છે. ચારિત્ર પ્રમુખ સમસ્ત ગુણનું નિધાન છે.
શમ દમાદિક ગુણના આધાર રૂપ છે. ૬ ,, ,, શ્રુતશીલને રસ સાચવી રાખવાનું ભાજન છે.
સાર-સમ્યકત્વ ગુણ આબાદ હોય તે જ કૃત–ચારિત્ર ધર્મ ટકી શકે છે, તેમજ બીજા અનેક ગુણની પ્રાપ્તિ રક્ષા અને વૃદ્ધિ થઈ શકે છે, તેથી જ શાસ્ત્રકારે સમ્યકત્વ ગુણની ખાસ મહત્તા વખાણું છે. સહજ સ્વભાવે કે ગુરૂ ઉપદેશ વડે તેની પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે. તેની રક્ષા અને પુષ્ટિ માટે જ તેના લિંગ, લક્ષણ, ભૂષણાદિ વખાણ્યા છે. સમકિતના ૬૭ બેલની સઝાય સાથે સમજી કંઠાગ્ર કરવા લાયક છે.
(સંક્ષેપથી) સમકિતનાં છ સ્થાન (જેમાં સમકિત કફી શકે) ૧ ચેતના લક્ષણ જીવ–આત્મા છતો-વિદ્યમાન છે;
જોકે તે ક્ષીર-નીરની પિઠે પુદ્ગલ મિશ્રિત છતાં અનુભવ રૂપી હસ-ચંચુજોગે એથી અળગો થઈ શકે એવો છે.
૨ આત્મા નિત્ય છેઃ—જેમ બાળકને સ્તનપાન વાસના પર્વભવના અભ્યાસથી થવા પામે છે. દેવ–મનુષ્યાદિક તો તેના અનિત્ય પર્યાયો છે ગમે તે ગતિમાં કર્મવશ જતાં આત્મદ્રવ્ય અનુયુત રહે છે. પોતાના જ્ઞાન-દર્શન–ચારિત્ર પ્રમુખ ગુણ પણ શકિતરૂપે સાર્થવા બન્યા રહે છે. એટલે દ્રવ્યથી આત્મા અવિચલિત ને અખંડિત સમજાય છે.
૩ આત્મા કર્તા છે –અશુદ્ધ વ્યવહારથી તે વિવિધ કામો કર્તા અને શુદ્ધ વ્યવહાર (નિશ્ચયનય)થી તે તે જ્ઞાનાદિક નિજ ગુણોનો જ કર્તા છે.
For Private And Personal Use Only
