________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
મન દુખ થાય. બીજાનું મન દુઃખાવવા કરતાં મન રાખવું ઘણું સારું છે. આ સંબંધમાં સુવિખ્યાત ગ્રીક વિદ્વાન પિથે ગરાસને ઉપદેશ હંમેશાં સ્મરણમાં રાખવા યોગ્ય છે. તે કહે છે કે “મૈન રાખે; અથવા કોઈ સારી વાત કરો.” અર્થાત્ મનુષ્ય માન રાખવું જોઈએ. અથવા બહુ વિચાર કરીને સમજણપૂર્વક બોલવું જોઈએ. જે સમયે બોલવાની જરૂર હોય તે સમયે માન રહેવાથી પણ ઘણે ભાગે તેટલી જ હાનિ થાય છે જેટલી નિરર્થક અને આવશ્યક વાતો કરવાથી થાય છે. કોઈ કઈ વખત સત્ય અને ન્યાયના રક્ષણની ખાતર બોલવાની આવશ્યકતા હોય છે એટલું જ નહિ પણ ક્રોધ અથવા અસંતેષ પ્રકટ કરવાની પણ આવશ્યકતા હોય છે. જે આપણે કેઈને અન્યાય અથવા અત્યાચાર કરતાં જોઈએ તો આપણે એ વખતે જરૂર કોઇ પ્રકટ કરવો જોઈએ. સત્યનિટ અને ન્યાયશીલ મનુષ્યોને સ્વાભાવિક રીતે જ એવા પ્રસંગે ક્રોધ આવી જાય છે. વળી એવા પ્રસંગે પણ શાંતિ, ધૈર્ય તથા સહન શીલતા વિગેરેની પણ થોડી ઘણું આવશ્યકતા હોય છે. કેમકે જે મનુષ્યમાં શાંતિ અને સહન શીલતા નથી હોતી તો તે જરૂર કરતા વધારે ક્રોધાયમાન થઈ જાય છે. અને લોકોને તેને ક્રોધ જ બીજાના અન્યાયની અપેક્ષાએ વધારે અસહ્ય બની જાય એવો સંભવ છે અને જ્યારે ક્રોધની માત્રા અન્યાયની માત્રાથી વધારે હોય છે ત્યારે એ પ્રસંગે ખાસ કરીને આવે છે.
તેથી એ પણ ઘણું જ જરૂરનું છે કે મનુષ્ય શાન્ત સ્વભાવના થવું જોઈએ; અને સ્વભાવની શાંતિ માટે મનુષ્યમાં બુદ્ધિમત્તા તેમજ સંસારના અનુભવની જરૂર છે. ઘણે ભાગે એવું જોવામાં આવે છે કે મનુષ્યને વિકટ અવસરની સામે જેટલું થવું પડે છે અને એને સાંસારિક અનુભવ જેટલું વધે છે તેટલો જ તે આત્મનિમહી અને બુદ્ધિમાન બને છે. જે લોકો અશિક્ષિત અને અજ્ઞાની હોય છે અને જેઓને સંસારને જરા પણ અનુભવ નથી હોતો તેઓ ક્ષમાશીલ પણ નથી હોતા, પરંતુ એથી ઉલટું સુશિક્ષિત અને અનુભવી મનુષ્યો ઉદાર, દયાળુ અને ક્ષમાશીલ હોય છે.
–ચાલુ.
For Private And Personal Use Only
