Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિશ્વરચના પ્રબંધ.
૩૬
સૃષ્ટિનું ઉપાદાન કારણ શું છે ? સૃષ્ટિ કોણે બનાવી ! કોણ ધારણ કરે છે કે નથી કરતે, તે કોઈ જાણી શકતું નથી. દેવે સૃષ્ટિના નિર્માણ પછી થયા હોવાથી તે પણ જાણી શકતા નથી જે આ જગતને અધ્યક્ષ સવપ્રકાશમાં, સત્ય ભૂત આકાશમાં પ્રતિષ્ઠિત છે તે જાણે કે ન જાણે, બીજું કઈ જાણી શકતું નથી (૬-૭) (શંકર) ૧૮૨) નૈતિરિય બ્રાહ્મણ કાંડ ૨. પ્રપા-૮ અધ્યાય ૯માં પણ આજ ઉલ્લેખ છે.
૨ ૦૦ અ૦ ૮ અ૦ ૪ ૧૦ ૧૭-૧૮-૧૯-મં૦ ૧૦ અનુ. ૭ સૂત્ર ૯૦ માં લખે છે કે, વિરાટ પુરૂષ ભૂમિને ચારે તરફથી વીંટી દશાંશુલ દેશને અતિક્રમી વ્યવસ્થિત છે (૧) જે જગત છે, હતુંને થશે તે સર્વ પુરૂષ છે. x xx (૨) આ પુરૂષના ત્રણ પાદ અમૃત-અવિનાશી છે ને ચોથા હિસ્સામાં ત્રિકાળના સર્વ પ્રાણી છે (૩) ત્રિપાનું પુરૂષ બ્રહ્મસ્વરૂપ છે, ને તેને પાદલેશ, માયામાં રહી સાશન, (દેવાદિક ચેતનરૂપે) અનશન (પર્વતાદિ) રૂપે બની વિશ્વમાં વ્યાપ્તવાન થાય છે. (૪) ભગવાને માયાથી વિરાટ રૂપ બનાવી જીવ રૂપે બની, તેમાં પ્રવેશ કર્યો. પછી દેવ મનુષ્યાદિ, ભૂમિને જીના શરીર, અનુક્રમે બનાવ્યા, (૫) પછી દેએ વસંત રૂતુને ઘી રૂપે, ગ્રીષ્મને ઇંધન રૂપે ને શરદને પુરૂડાસા વિકલ્પી માનસ યજ્ઞ કર્યો, (૬) સૃષ્ટિ સાધન યોગ્ય પ્રજાપતિ હતા અને તેને સહાયક રૂષિ રૂપે દેવે હતા, તેઓ યજ્ઞમાં, સર્વ સૃષ્ટિમાં પ્રથમ જાત પુરૂષને પશુ કપી યજ્ઞ કરતા હવા (૭) પ્રજાપતિ જ્યારે પુરૂષને સંક૯પથી રચતે હતો ત્યારે તેને બ્રાહ્મણે મુખ, ક્ષત્રીઓ બાહ, વૈશ્ય, ઉરૂ અને શુદ્રો પગરૂપે હતા. ૧૨ તે સર્વહતયજ્ઞથી દહીં, ઘી, પશુ, રૂગ, યજુ, સામ, છંદ, ગાયત્રી, ઘેડા, ગધેડા, ખચ્ચર, ગાય, બકરી, અને ગાડર; ઉત્પન્ન થતા હવા, (૯-૧૦) પ્રજાપતિના મનથી, ચંદ્ર, ચક્ષુથી રવિ, મુખથી ઈન્દ્ર–અગ્નિ, પ્રાણથી વાયુ, નાભીથી આકાશ, મસ્તકથી સ્વર્ગ, પગથી ભૂમિ, ને શ્રોત્રથી દિશા, ઉત્પન્ન થયાં. (૧૩-૧૪) ઈત્યાદિ આ પુરૂષવાદ છે. - ૩ યુજુર્વેદ અધ્યાય. ૭ શ્રુતિમાં કહે છે કે પ્રલયકાલમાં વિશ્વકર્મા સર્વ લોકને સંહાર એકાકી હતું, તે ફરી જગતની ઈચ્છાવાળો જીવરૂપમાં પ્રવેશ કરતે હ. ૧૭. તે એકાકિ ધમધર્મને નિમિત્ત બનાવી, પંચભૂત ઉપાદાને કરી, સર્વને આંખ, મેટું, બાહુ, અને પગ છે, જેના, એ, તે હવે, (૧૯) કરોળીયે પિતાના ચેપથી જાળ બનાવે છે, તેમ ઈશ્વરે પિતાથી જગત બનાવ્યું. માટે જગતનું ઉપાદાન કારણ કે નિમિત કારણે પોતે છે. (૨૦) ય. વા. સં. અ. ૧૩ મંડળ ૪ તથા ય. વા. સં. અ. ૧૭ મ. ૩૦ ની તિ, આ બંને પાઠમાં ઉપરથી જુદે અધિકાર છે. વળી તેને ભાષ્યકાશે અને ટીકાકારે મૂળ પાઠને સ્પષ્ટ સમજી શકયા નથી. તેથી દરેકે જુદો જુદે સંશયામક અર્થ કર્યો છે.
૪ ય૦ વા. સં. ૮૦ ૨૩. મં ૬૩ માં લખે છે કે સ્વયંભૂ મહાન જલ સમુ. દ્રમાં પ્રાપ્તકાળે ગર્ભ ધરતે હો જે ગર્ભમાં બ્રહ્માજી ઉત્પન્ન થયા.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531263 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 023 Ank 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1925 |
| Total Pages | 27 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |