________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનની એકાગ્રતા. ચાલે ઠીક તો શેઠ કે'શે રૂડું, નહિતર જન્માંતરમાં થશે ન્યૂડું; શેઠ મોકલશે અચાનક તેડું. જીવ–વેપારી. ૬ ગજ કાતર લઈ ધામી બેઠા, દુષ્ટ દંડ દેઈ પાડે છેઠા, કર્મરાજા નહીં રાખે છેટા. જીવ-વેપારી. ૭ પ્રભુ પ્રેમ-ભાવમાં મગ્ન અતી,
પુરૂત્તમ તે થોડી મતી; સાચી વિનતી ધાર જગપતી. જીવ–વેપારી. ૮
પી. એન. શાહ થરાવાળા.
મનની એકાગ્રતા.
યોગના વિવિધ માર્ગો, શાસ્ત્રોની અનેક પ્રક્રિયાઓ, અને નીતિના સનાતન નિયમે, મનની એકાગ્રતા દ્વારા આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા સારૂ યોજાયેલા છે. ઈન્દ્રિચેના સ્પર્શ દ્વારા આપણને કેવળ પદાર્થોના સ્થલ સ્વરૂપનું જ્ઞાન થાય છે, પણ
જ્યારે મન અંતર્મુખ થઈ તે વિવિધ સ્વરૂપે પર વિચાર કરે છે ત્યારે જ આપણુને સ્થલ સ્વરૂપે નીચે ઢંકાયેલા સૂક્ષ્મ તત્વોનું જ્ઞાન થાય છે. મન જ્યારે બહા સૃષ્ટિના નાનાવિધ પદાર્થોમાં રમણ કરતું હોય છે ત્યારે તેની શકિત વિભકત થયેલી હોવાથી આપણને પદાર્થોનું આછું જ્ઞાન થાય છે. પણ જ્યારે તેની શકિતઓ એક કેન્દ્રમાં સ્થિર થાય છે, ત્યારે આપણને પદાર્થોના મૂળ તત્ત્વનું જ્ઞાન થાય છે. બાદસૃષ્ટિ આંતરસૃષ્ટિને આવિર્ભાવ હોવાથી જ્યાં સુધી આપણે આંતરસૃષ્ટિમાં પ્રવેશ કરતા નથી ત્યાં સુધી આ પણને પદાર્થોનું યથાર્થ જ્ઞાન થતું નથી. એકાગ્રતાથી આંતરસૃષ્ટિના ઉંડાણમાં પ્રપાત કરનારને જ્ઞાન રૂપી ચિંતામણીરત્વ પ્રાપ્ત થાય છે. એકાગ્રતા આત્મજ્ઞાન મેળવવાનું અણમેલું સાધન છે
આપણું મન પર અનેક યુગના સંસ્કાર પડેલા છે. આપણું મન અત્યંત તરલ છે અને તરંગવતીના પ્રવાહની માફક આપણા મનને વિચારપ્રવાહ નિમ્ન પ્રદેશ પ્રત્યે ત્વરિત ગતિએ વડે છે. સરિતાની માફક આપણા મનમાં વિચારવમળો સતતુ ફર્યા કરે છે અને આપણું શાંત જીવનને અશાંત અને અસ્થિર કરી મુકે છે. તરલ સ્વભાવને લીધે આપણું મન એક વિષયમાં તલ્લીન થતું નથી; પણ વાનરની માફક તે વિચારની એક ડાળથી બીજી ડાળીએ કૂદે છે અને આપણું જીવન વા. ટિકાના સંદર્યને વેડફી નાંખે છે. આપણું મન જે જે વિષયના સંગમાં આવે છે
For Private And Personal Use Only
