________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પ્રકીર્ણ વિચારે.
હર્ષ અને શેક એ ઉભય ચિત્તના વિકારે છે; જેમ સુગંધી અને દુર્ગધી પરમાણુઓ પાર્થિવ વિકારે છે તેમ, હર્ષ પામનાર મનુષ્ય ખુસી થાય છે અને તે સમીપના બીજા મનુષ્યમાં જે અસૂયા હોય છે તો તેને પ્રતિવર્ષ નાહ થતા શેક પ્રગટે છે. હર્ષ કરનાર મનુષ્યની સાથે મેળખાનાર સમીપને મનુષ્ય તેના હર્ષમાં ભાગ લે છે તેજ પ્રમાણે શેકાતુર મનુષ્યનો વિરોધી મનુષ્ય હર્ષિત થાય છે અને તેને સહયોગી મનુષ્ય તેને શેક જોઈ પોતે શેકાતુર થાય છે; હર્ષ શોકની ચતુ. ભગી આ રીતે વ્યાપક બને છે, પરંતુ હર્ષ અને શેકના વિકારેન જીતનાર મનુષ્ય એ બન્ને પ્રસંગેથી પર હોવાથી તેને આસપાસના મનુષ્યના હર્ષ શોકના વિચારો આત્મબળ વધારવા રૂપે કામ કરે છે.
ક
સ્યાદવાદ એટલે દુધ અને દહીંમાં પગ રાખવો એ અર્થ ધર્મ નું રહસ્ય નહિ જાણનાર તેમજ ધમી કહેવાતા મનુષ્યનું વન દંશયુકત જોઇને કરે છે; પરંતુ વાસ્તવિક તેમ નથી. સ્વાવાદઃવસ્તુને અવેલેકન કરવાની એકજ બાજી હોય એમ કે પ્રતિપાદન કરતું હોય તે બીજી બાજુ પણ તપાસવાની રહે છે. એ દવનિસૂચક શબ્દ છે. જેમ દિવસનું પ્રતિપાદન કરનાર મનુષ્ય રાત્રિના સમયનો અપલાપ કરી શકતું નથી તેમજ વસ્તુને એકજ દષ્ટિબિંદુથી અવકવામાં હમેશાં ખામી રહેતી હોવાથી બીજી દષ્ટિબિંદુથી અવલકવાથી શુભ અને અશુભ બન્ને બાજી જણાય છે અને બન્ને દષ્ટિબિંદુએથી ( turning points o/ view } સત્ય વસ્તુ સ્વરૂપ સમજાય છે.
ઉપાધિ મેહજાળ (net of attraction ) વધારે હોય છે તેમ ત્યાગ વધારે કઠિન બને છે. ભારે આત્મબળવાળા મનુષ્યનું દષ્ટાંત આમાં લઈ ન શકાય. કેમકે ચક્રવતીઓએ ષખંડની દ્ધિને ત્યાગવામાં વાર લગાડી નથી પરંતુ સામાન્ય કેટિના મનુષ્યોએ ઉપાધિઓ વધારતાં પહેલાં જ વિચાર કરવો ઘટે છે; ત્યામ બુદ્ધ હૃદયના છેલ્લા ખુણામાં વાસ કરતી હોય તે ચેતવાની જરૂર છે, માત્ર જયાજ અને સમજ્યા જ કરે તો ક્રિયાશૂન્ય રહેવાથી જળમાં પેસી પગ ન હલાવનાર તરીઆ પિઠે જળમાં ડુબી જાય છે તેમ ચારિત્ર મેહનીયનું બળ બન્યું બન્યું રહેતાં તમામ બંધનો જેવાંને તેવાંજ ખડા રહે છે.
જે સંસ્કારો જીવનમાં અનેક ઉપદેશે અને શાસ્ત્રીય સમજણ છતાં છુટતા
For Private And Personal Use Only
