________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
યુવાવસ્થાને ઉપયોગ.
યુવાવસ્થાના ઉપયોગ.
વિઠ્ઠલદાસ–મૂ. શાહ.
(૧૨) આ લેખમાળાના પાછલા લેખમાં કેટલાક એવા સદ્દગુણોની ચર્ચા કરવામાં આવી છે કે જેની પ્રાપ્તિ પ્રત્યેક વ્યકિતને માટે આવશ્યક અને ઉપયોગી છે. પરંતુ ગુણેની પ્રાપ્તિ પ્રત્યેક મનુષ્યના ચરિત્ર–સંગઠનની કઈ એક વિશેષ અને પરિમિત અવસ્થાપરજ બધા અવલંબિત રહેલી છે. જે પ્રત્યેક અવસ્થાનું કાર્ય તેમજ તેને ઉપયોગ ઉક્ત અવસ્થા અને સમયમાં નથી થતો, તો સમસ્ત જીવનને કાર્યક્રમ બગડી જાય છે. જેનું પરિણામ એ આવે છે કે આપણું આ માનવજીવન નિતાન્ત અસફલ થવાથી એક દુઃખાન્ત નાટક જેવું બની જાય છે. એટલા માટે આજ સુધી આ લેખમાળાની અંદર જીવન–સંગ્રામમાં વિજય પ્રાપ્ત કરવાના જે થોડા ઉપાયો બતાવવામાં આવ્યા છે, તેની સાથે સાથે હવે એ બતાવવાની પરમ આવશ્યકતા પ્રતીત થાય છે કે મનુષ્ય જીવનની ભિન્ન ભિન્ન અવસ્થાઓને ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો જોઈએ, મનુષ્ય-જીવન ચાર અવસ્થાઓમાં વિભકત કશ્વામાં આવ્યું છે. (૧) બાલ્યાવસ્થા (૨) યુવાવસ્થા (૩) મધ્યમાવસ્થા અને (૪) વૃદ્ધાવસ્થા. આ ચારે અવસ્થાઓના ભિન્ન ભિન્ન ઉપગ અને કર્તવ્ય છે. તે સર્વપર આગામી લેખમાં આપણે કંઈક વિચાર કરશું. આ લેખમાં તે માત્ર યુવાવસ્થાના ઉપગ અને કર્તબે સુજ્ઞ વાચકવર્ગ સમક્ષ બતાવવામાં આવશે.
યુવાવસ્થાને મનુષ્ય-જીવનરૂપી વિશાળ ભવનની એક ઉત્તમ શ્રેણી અવશ્ય કહી શકાય. તે અવસ્થામાં પ્રત્યેક મનુષ્ય પોતાના જીવનના કલ્યાણવૃક્ષના બાલ્યાવસ્થાની અંદર વાવેલા બીજને અંકુરિત કરવાને યત્ન કરે જોઈએ. એ આત્મિક શકિતએને વિકાસકાળ છે. એજ શીલ તેમજ સ્વભાવ સુધારવાને વા બગાડવાને સમય છે. જે એ અવસ્થામાં આપણે આપણી આંતરિક શકિતઓને તથા સદ્ગુણેને વિકાસ કરવાને કશે પ્રયત્ન નથી કરતા તે તે ફરી કદિ પણ નથી થઈ શક્તો. એટલા માટે આપણે આપણા જીવનનો એ સર્વ શ્રેષ્ઠ સમય વૃથા જવા દે જોઈએ નહિ.
આપણું પ્રાચીન આચાર્યોએ જણાવ્યું છે કે યૌવન કાળનું એક માત્ર મુખ્ય કર્તવ્ય ઉપાર્જન તથા સંગ્રહ કરવાનું છે. સંગ્રહ કઈ વસ્તુને ? જવાબ એ છે કે કોઈ ઉચ્ચાતિઉચ્ચ હેતુની વૃદ્ધિને અર્થે, જીવનની સફલતાને અર્થે સઘળી આવશ્યક વસ્તુઓને ચર્થાત્ સ્વાય, જ્ઞાન, સદ્ગુણ, શક્તિ વિગેરેને સંગ્રહ કરે
For Private And Personal Use Only
