Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વ્યવહારિક કાર્યશીલતા.
શૂન્ય મનુષ્ય હોય છે કે જેઓ કાર્ય સંપાદન કરતી વેળાએ બીજા પગથીયાં ઉપર પ્રથમ ચઢીને પહેલાં પગથીયાં ઉપર પગ રાખે છે. એનું ફલ શું હોવું જોઈએ તે કહેવાની આવશ્યક્તા નથી. ઘણે ભાગે મનુષ્યમાં બુદ્ધિની ન્યૂનતા નથી હોતી. કઈ પણ વસ્તુનો અભાવ હોય છે તો તે કાર્ય કરવાની રીતના જ્ઞાનને જ હોય છે. પરંતુ જે બુદ્ધિની સહાયતાથી મનુષ્ય એક કાર્ય કરી શકે છે તે કાર્ય સાધનની રીતનાં જ્ઞાનની સહાયથી તેનાં દશ કાર્યો ઘણું સરળતાથી થઈ શકે છે. સાધારણ બુદ્ધિમાં અને કાર્ય સાધનની રીતેનાં જ્ઞાનમાં જમીન આસમાન જેટલું અંતર રહેલું છે. તે રીતે જાણનાર અભણું દુકાનદાર મિતવ્યયિતાનું શિક્ષણ આપનાર પ્રોફેસર કરતાં વધારે દ્રવ્ય બચાવી શકે છે. વ્યવહાર જ્ઞાન પારસમણિ છે. જેની પ્રાપ્તિ થવાથી ધનલાલુપ મનુષ્ય સુવર્ણને ઢગલે મેળવી શકે છે, અને સાંસારિક કાર્યોનાં ક્ષેત્રમાં કામ કરનાર મનુષ્ય સફલમનેર થઈ શકે છે. સારાંશ એ છે કે સાંસારિક સફલતાની પ્રાપ્તિ અર્થે વ્યવહારકુશળતાની અનિવાર્ય આવશ્યકતા છે. આથી ઉલટું મહાન લેખકે, કવિઓ તથા ઉપદેશકે એવા થઈ ગયા છે કે જેઓ પિતાના કથનનું આચરણ પિતેજ નથી કરી શક્યા. તેઓ બીજાઓને ઝીણામાં ઝીણું વાતે શીખવી શકતા હતા, પરંતુ તે કયાં સુધી ? જ્યાં સુધી તેઓનું એકાન્તભવન તેઓની પાસે હતું ત્યાં સુધી. એકાન્તવાસ છોડીને જ્યારે તેઓ બહારના મનુષ્યના સમૂહમાં આવતા હતા, ત્યારે તેઓની બુદ્ધિ હવામાં ભળી જતી હતી. આ સંબંધે અનેક ઉદાહરણ છે. આડમમિથે સમસ્ત યુરોપને બકે જગને મિતવ્યયિતાને પાઠ શીખવ્યું, પરંતુ તે પિતાના ઘરની મિતવ્યયિતાને પ્રબંધ કરી શક્યા નહોતે. અંગ્રેજ કવિ ગોલ્ડસ્મિથે ધન-સંગ્રહ કરવાની આવશ્યકતા અને રૂણની આપત્તિઓ ઉપર ઘણું લખ્યું છે, પરંતુ તેની આવક ઘણું સારી હોવા છતાં પણ તે એવા સ્વભાવને હતો કે બીજાને માટે કંઈ પણ લેખ વા કવિતા લખ્યા વગર તેને પેટ પુરતું અનાજ પણ મળી શકતું નહોતું.
વ્યવહાર કુશળતાનું, સંસારમાં કાર્ય કરવાની રીતનું અને સંસારમાં ચાલી શકવાનાં જ્ઞાનનું અહિં આ જે વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે તે જીવન-સંગ્રામમાં સફલતાની પ્રાપ્તિ અર્થે કારણભૂત તે અવશ્ય છે, પરંતુ તે કાંઈ સફલતા પ્રાપ્ત કરાવી દેનાર નથી. હા, એટલું તે અવશ્ય છે કે તેના અભાવે સફલતા કદિ પણ પ્રાપ્ત થઈ શકતી નથી, કેમકે પુસ્તક વાંચતી વેળાએ જેટલી જરૂર આંખો ઉઘાડવાની છે તેટલી જ જરૂર સાંસારિક સફલતાની પ્રાપ્તિ અર્થે સાંસારિક વ્યવહારેનાં જ્ઞાનની છે. વ્યવહારજ્ઞાન રહિત મનુષ્ય હમેશાં કંઈનું કંઈ કાર્ય કરી બેસે છે. દેવું ચુકવવામાં તે હમેશાં કાંઈને કાંઈ બાકી રાખે છે, પિતાથી મેટાને ચિઠ્ઠિ લખવામાં તે ઉડતા બતાવશે, પિતાથી નાના માટે તિરસ્કાર ભર્યા -
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531226 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 020 Ank 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1922 |
| Total Pages | 31 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |