Atmanand Prakash Pustak 019 Ank 07

SR No.: 531220
Original Sutra Author: N/A
Author: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publication Year: 1921
Total Pages: 28
Language: Gujarati, Hindi
Classification: Magazine, India_Atmanand Prakash, & India
File Size: 3 MB

Page 8

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ મનુષ્ય પ્રથમ પિતાના સ્વરૂપનો વિચાર કરવો જોઈએ. તે વિચાર પણ ઊંચી જાતના ગુણોથી ભરપૂર હોવો જોઈએ, એટલે “હું એક માણસ છું” એમ ન ધારવું, પણ હું એક અમુક ધર્મના અધિકારવાળે કે અમુક કાર્ય સાધવાની શક્તિવાળા છું, એમ ગુણોથી ભરપૂર વિચાર કરવો જોઈએ.”
- તે વિદ્વાનના હૃદયગ્રાહી વિચાર આ કરણને પૂર્ણ રીતે પુષ્ટિ આપે છે. આ ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે વિશ્ર્વોપકારી, પવિત્ર ભગવાન તીર્થકરોએ દૂરદશી વિચાર કરીને શ્રાવકની એ પ્રથમ કરણીની ચેજના કરી છે.
જ્યારે “હું કોણ છું' એમ વિચાર કરવામાં આવે છે, ત્યારે તે વિચારકને પિતાના સ્વરૂપનું ભાન થઈ આવે છે, તે વખતે તેણે વિચારવું જોઈએ કે–“હું એક મનુષ્ય જાતિને અધિકારી આત્મા છું. મારામાં શક્તિઓ અને સામને વાસ છે. એ શક્તિ અને સામર્થ્ય શી રીતે પ્રગટ કરવા અને તેને ઉપયોગ મારે કયાં કરે જોઈએ? હું તેને ઉપયોગ એ કર્યું કે, જેથી મને ઉત્તમ પ્રકારનો લાભ મળે.” આવા વિચારો કરતાં તે ઉત્તમ શ્રાવક લાભ કારક, સુખસાધક અને હિતાવહ સ્થિતિઓ શોધી શકે છે અને પોતાના મનનું નિરીક્ષણ કરવાનું સામર્થ્ય મેળવી શકે છે. જ્યારે મનનું નિરીક્ષણ થાય છે એટલે તેનામાં નિર્મલ વૃત્તિઓ, ઉત્તમ શીલ-સ્વ. ભાવ તથા સ્વાધ્યાયના અભ્યાસ કરવાની ઉત્સુકતા વધે છે. અને પોતે “કોણ છે, એ વિષય ઉપર ઉત્તમ પ્રકારે મનન કરે છે.
અનુભવી વિદ્વાનોએ આ કરણી ઉપર ઘણું વિવેચન કરી લખેલું છે. તેઓ એટલે સુધી લખે છે કે, “પોતાના સ્વરૂપનું નિરીક્ષણ કરનાર મનુષ્ય માનસિક અને નૈતિક બળ વધારી શકે છે, તે બળ તેના દરેક કાર્યોનું સાધક બને છે, વળી તેનામાં સંકલ્પ શક્તિ પ્રગટે છે. એટલે તે ઉચ્ચ પ્રકારના સંક૯પ કરી શકે છે. જે સંક૯પ કાર્ય સિદ્ધ કરવાની કળાને મેળવી શકે છે. આત્મનિરીક્ષક પુરૂષ પોતાના કર્તવ્યને યથાર્થ સમજી શકે છે, એટલે ધર્મ અને વ્યવહારના શુદ્ધ તો તેને સ્વત: ઉપલબ્ધ થાય છે. તેના પ્રત્યેક વિચાર તથા પ્રત્યેક ક્રિયા એવા કેળવાએલા હોય છે કે જેથી ધારેલા પરિણામે ઉત્પન્ન કરી શકે છે.”
શ્રાવકની પ્રથમ કરણીનું આવું માહા... આગમમાં અને વિજ્ઞાનના વિચાજેમાં વિશેષ ચર્ચાએલું છે. મહાત્માઓએ તેનું અંતરંગ રહસ્ય ઉત્તમ પ્રકારે પ્રતિપાદિત કર્યું છે. એક તત્ત્વવેત્તા તેને માટે આ પ્રમાણે લખે છે-“વિવિધ પ્રકારે તમે તમારું સ્વરૂપ જુવે. તમે કોણ છે તે વિચારો અને તમારી પોતાની જ પરીક્ષા કરે, તમારી પોતાની પરીક્ષા કરવાથી તમારી વર્તમાન સ્થિતિનું જ્ઞાન વિકાસને પામશે.”