Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વસ્તુપાળ વિરચિત નરનારાયણનન્દ મહાકાવ્ય.
ની કવિઓ તરફ દાન–વીરતા એટલી બધી પ્રખ્યાત હતી કવિઓના આશ્રય કે હેને લઘુભેજરાજ કહેવામાં આવતા. આ વિષે આપણને દાતા–વસ્તુપાલ. પરિશિષ્ટ ત્રીજામાં આપેલા પ્રબંધે હેની કવિઓ તરફની
ઉદારતા સ્પષ્ટ કરી આપે છે. તે સોમેશ્વર, હરિહર, અરિ સિંહને આશ્રયદાતા હતે; અને દામોદર, નાનક, જયદેવ, મદન, વિકળ, કૃષ્ણસિંહ, શંકરસ્વામી, અને તે સિવાય ભાટ, ચારણે અને અન્ય કવિઓને તેણે ધનવાન બનાવ્યા હતા. સોમેશ્વરને શાસન ફક્ત કવિતાઓ માટેજ મળતું એટલું જ નહિ પણ વારંવાર અનેક પ્રસંગે મહટાં પારિતોષિક આપવામાં આવતા અને હેના બદલામાં સેમેશ્વરે પિતાના આશ્રયદાતાની પ્રશંસાની ખાતર “કીતિકૈમુદી” નામનું કાવ્ય રચ્યું અને અન્ય અનેક લખાણોથી વસ્તુપાલનું નામ અમર કર્યું છે. કવિ હરિહરે કેઈપણ ગ્રંથ લખે નથી એમ જણાય છે, પરંતુ કવિ અરિસિંહે પોતાના ધણના સકાર્યની પ્રશંસામાં “ સુકૃત સંકીર્તન” નામનું કાવ્ય રચ્યું છે. આ સિવાય હેના પરાક્રમ માટે “હમ્મીર મદ મર્દન કાવ્ય” અને “ઉદયપ્રભ કૃત ધર્માસ્યુદય” કાવ્ય લખાયેલાં પ્રાપ્ત થાય છે. આ સિવાય અન્ય કવિઓએ શું લખ્યું તે કંઈ પણ હસ્તચર થયું નથી. ઉક્ત લખેલ બાબત–એ કાવ્યની પ્રસ્તાવનામાં લખેલ છે. પરંતુ કવિની કાવ્યચાતુરી કેટલી પ્રમાણમાં હતી, તેમ હેને કાવ્ય ઉપર કેવો કાબુ હતે તે નીચેના લેક ઉપરથી જણાશે.
पीयूषादपि पेशलाः शशधर ज्योत्स्ना कलापादपि, स्वच्छा नूतनचूतमंजरिभरादप्युल्लसत्सौरभाः। वाग्देवी मुखशामसूक्त विशदोद्गारादपि प्रांजलाः
केषां न प्रथयान्ति चेतसि मुदं श्री वस्तुपालोक्तयः ।। અર્થાત્ અમૃતથી પણ અધિક મીઠાશવાલી, ચંદ્રમાની કલાઓથી પણ આ જજવલ, નત્તન આમ્ર મંજરીની સુગંધીથી પણ અધિક સુવાસિત અને સરસ્વતીના મુખથી સરતા સામ-ગાન અધિક મનરમ વસ્તુપાળની ઉકિતઓ કોના હૃદયને પ્રમેદથી મસ્ત ન કરી દે?
એક અન્ય કવિકૃત ઉત લોક આ કાવ્ય સાથે કેટલો લાગુ પડે છે તે ઉકત કાવ્ય વાંચવાથી જ ખ્યાલમાં આવી શકે તેમ છે. આ કાવ્યમાં કિલષ્ટ અને આડંબરી શબ્દનું ભંડળ નહિં જેવું જ ઉપલબ્ધ થાય છે. હેની કવિતામાં લાલિત્યપદે પદે દ્રષ્ટિગોચર થાય છે, તેમ હેની કવિતા શૃંગાર રસથી રચેલી હોવા છતાં વાચક સરળ રીતે આનંદ પ્રાપ્ત કરી શકે તેવી સરળ છે અને તેથી વાચક અખંડિત રસપ્રવાહમાં તણુને કાવ્ય વાંચન સંપૂર્ણ કરે ત્યારે જ શાંતિ અનુભવે છે. ભલે
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531217 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 019 Ank 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1921 |
| Total Pages | 40 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |