________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માન પ્રકાશ કરવા ખાતર દરમહિને બે અઢી રૂપિયા નષ્ટ કરી દે છે તે વર્ષની આખરે સંયમી મનુષ્યની તુલનામાં ગરીબ જ રહે છે.
પરંતુ એક વાત હમેશાં ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ કે અદ્યાપિ પૈસે આવશ્યક વસ્તુ છે તથાપિ કેવળ પિસાથીજ મનુષ્યનું જીવન સફળ થઈ શકતું નથી. જે મનુષ્યમાં કોઈ પણ માનસિક ગુણ નથી, જે માનસિક સદાચરણને તુચ્છ સમજે છે, જે હદયશુન્ય અને ભૂત દયા રહિત છે તે મનુષ્ય ધનવાન હોય તો પણ કશા કામનો નથી. કેમકે તે પૈસાની એક મોટી થેલીથી વધારે નથી. પઇસાથી પણ અધિક મૂલ્યવાન વસ્તુ મનુષ્યની યોગ્યતા યાને શીલ છે, કેમકે નથી કોઈ એનું હરણ કરી શકતું અને નથી કોઈ એનો નાશ કરી શકતું ઉલટું તેનાથી મનુષ્યમાં દ્રવ્યપાર્જન કરવાની શકિત અને પાત્રતા આવે છે. ધનોપાર્જન કરવાની યોગ્યતા એજ ધન છે, કેમકે મનુષ્યના દ્રવ્યને નાશ થઈ જાય છે, પરંતુ તેની યેગ્યતા નષ્ટ થતી નથી, એથી જ કહેવામાં આવ્યું છે કે –
नहि धनं धनमित्याहु र्धनमर्जनयोग्यता।
हीयते हि धनं पुंसां योग्यता न तु हीयते ।। એટલા માટે પહેલા આપણે પાત્રતા પ્રાપ્ત કરવી જોઈએ. પછી દ્રવ્ય તે છાયાની માફક આપણને અનુસરશેજ.
આ લેખમાં કેટલીક બીજો આવશ્યક વાતે વિસ્તારભયથી લખવામાં આવતી નથી. પ્રત્યેક મનુષ્ય પોતાના આવક ખર્ચને યથોચિત હિસાબ રાખો, પિતાનું જીવનને સંયમશીલ બતાવવું, રૂણરૂપી સર્વ નાશકારક અગ્નિથી હમેશાં બચતાં રહેવું, વિગેરે વિગેરે બાબતો અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. તથાપિ એવા ઘણાં ઘેડા મનુષ્યો હશે કે જેઓએ ઉક્ત વાતની અવહેલના કરવાનું કુફલ નહિ ભોગવ્યું હાય અથવા નહિ સમજાયું હાય. તેથી કરીને એ વિષે અહિંયા અધિક લખવાની આવશ્યકતા જણાતી નથી. રણકર્તા અને અસંયમી પુરૂષ સર્વ સ્થળ મળી આવે છે અને તેઓની દશા હમેશને માટે શોચનીય રહ્યા કરે છે. એટલા માટે જે મનુષ્ય ભવિષ્યની આપત્તિઓથી બચવા માટે તથા સ્વતંત્રતા રૂપી સર્વોત્તમ માનવી સ્વત્વ ખરેખરી રીતે પ્રાપ્ત કરવા માટે કાંઈ પણ દ્રવ્ય–સંયમ કરવા ઈચ્છે છે તેણે સૌથી પહેલે પાઠ સંયમશીલ બનીને રૂણ ન કરવાને શીખવું જોઈએ. પ્રસ્તુત વિષયના સંબંધમાં અંગ્રેજ ગ્રંથકાર બાટના ઉપદેશને સારાંશ લક્ષમાં રાખવા યોગ્ય હેવાથી અત્રે આપવામાં આવે છે.
જ પ્રમાણ૫ણુથી ધનવાન બનવાને યત્ન કરે, નહીં તે સંતેષપુર્વક
For Private And Personal Use Only