Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
રાજા મહેલમાં રહે અથવા બહાર રહે, તેને જેમ રંકતાને અનુભવ કદાપિ થઈ શકતો નથી તેમ સદગુણ મનુષ્ય અનુકૂળ દશામાં હોય કે પ્રતિકૂળ દશામાં, તે પણ તેને કઈ પણ અવસ્થામાં દુ:ખની પ્રતીતિ થતી નથી. જેવી રીતે દરિદ્ર મનુષ્યને ઘરમાં તેમજ બહાર, સર્વત્ર તેના હૃદયમાં નિરંતર રંકતાની હેળી સળગતી રહે છે તેવી જ રીતે દુર્ગુણી મનુષ ઉન્નત દશામાં હોય કે અવનત દશામાં, તો પણ તેની મને વ્યથા તેને પીછે કદિ છોડતી નથી.
મનુષ્યત્વ પ્રાપ્ત કરવું એજ મનુષ્યમાત્રનું પ્રધાન લક્ષ્ય હોવું જોઇએ.
Manhood overtops all titles” “મનુષ્યત્વજ સર્વ પદાર્થોથી મહાન વસ્તુ છે.” સાધારણ રીતે દ્રવ્ય, માન, ઉપાધિ અને સત્તા આદિ વસ્તુઓ પ્રાપ્ત કરવા માટે લોકો જેટલા સચેષ્ટ રહે છે તેને શતાં પણ તેઓ સૌથી અધિક મહત્વની વસ્તુ “મનુષ્યત્વ પ્રાપ્ત કરવા માટે રહેતા નથી. આ કેટલી મોટી ભૂલ છે? વાસ્તવિક રીતે મનુષ્યત્વ વગર દ્રવ્ય, માન, ઉપાધિ અને સત્તા એ સર્વ નિરૂપયોગી છે, મનુષ્યત્વને એ સર્વ વસ્તુઓની લેશ પણ અપેક્ષા નથી. એ સર્વ વસ્તુઓ વગર મનુષ્યત્વ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. મનુષ્યત્વ મૃગરાજની સમાન એકલું રહી શકે છે. “મનુષ્યત્વ પ્રાપ્ત કરે” એટલીજ વાત જે બાળકે અને યુવકનાં મનમાં બરાબર ઠસી જાય તો તેઓનાં જીવનમાં મહાન સુધારણા થઈ જાય અને તેઓને માટે સાંસારિક કલેશને મહાન અંશ ઘટી જાય.
આજકાલ પ્રાયે કરીને સર્વ લેક દ્રવ્યની પાછળ દોડી રહ્યા છે, સર્વ લક્ષમીદેવીની પૂજા કરી રહ્યા છે, પરંતુ એમ કરવાથી તેઓ પિતાનાં મનુષ્યત્વને કાંઇ ધક્કો પહોંચાડે છે કે નહિ એને જરા પણ વિચાર કરતા નથી. અહિં એમ કહેવાનો આશય નથી કે મનુષ્ય દ્રવ્ય સંપાદન કરવું જ ન જોઈએ. પરંતુ કહેવાનું તાત્પર્ય એટલું તે અવશ્ય છે કે દ્રવ્ય સંપાદન કરવામાં પોતાનું ચરિત્ર કલંકિત ન થવું જોઈએ, સંસારમાં દ્રવ્યની પણ આવશ્યકતા છે, પરંતુ તે કાંઈ એવી વસ્તુ નથી કે જે અન્ય સર્વ વસ્તુઓને ઉપગ કરી શકે. સંસારમાં મનુષ્યત્વજ એક એવી વસ્તુ છે કે જે બીજી સર્વ વસ્તુઓનો ઉપભોગ કરવા સમર્થ છે. અત એવ મનુષ્યત્વ સંપાદન કરવું એજ મનુષ્ય માત્રનું પ્રદાન કર્તવ્ય છે. સંસારમાં દ્રવ્ય વિના કામ ચાલી શકે છે, પરંતુ મનુષ્યત્વ વિના ચાલી શકતું નથી. સત્તા વગર ચાલી શકે છે, પરંતુ મનુષ્યત્વ વગર નહિ. માન અને ઉપાધિના સંબંધમાં પણ એ નિયમ લાગુ પડે છે, અર્થાત્ સમસ્ત વસ્તુઓ વગર મનુષ્યનું કામ ચાલી શકે છે, પરંતુ મનુષ્યત્વ વગર કદાપિ ચાલી શકતું નથી. મનુષ્ય કેવલ મનુષ્યત્વનો ત્યાગ કરવાથી માનવકોટિથી ચુત થઈને પશુટિમા પડે છે. દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કરવું, પરંતુ મનુષ્યત્વ ગુમાવીને ન કરવું. સત્તા પ્રાપ્ત કરે, પરંતુ મનુષ્યત્વને બદલે
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531210 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 018 Ank 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1920 |
| Total Pages | 36 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |