________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પ્રાસંગીક સ્યુરણ.
(ચર્ચાપત્ર.) “આત્માનંદ પ્રકાશ” ના ગત ચૈત્ર-વૈશાખ માસના અંકમાં પ્રસિદ્ધ થએલા વિરાગ્ય” શીર્ષક મારા લેખમાંથી એક ફકરે તેના પૂર્વાપર સંબંધમાંથી છુટે પાડી “જૈન ધર્મ પ્રકાશ ના શાહ કુંવરજી આણંદજી (તંત્રીએ) ભાદ્રપદ માસના અંકમાં ઉધૂત કરી તેના ઉપર કેટલીક વિપથગામી ટીકા કરી છે. ટીકા માટે તંત્રી મહાદયે પસંદ કરેલા ફકરાને ખુલાસે-જવાબ નીચે પ્રમાણે છે.
મેં રજુ કરેલી ઉપરોક્ત ભાવનાને જૈન દષ્ટિએ ઇષ્ટ ગલા વૈરાગ્યને વિરાધ કલ્પી, તેના સ્વીકાર સામે તંત્રીશ્રીએ “જેન ધર્મ પ્રકાશ”ના ઉપાસકોને ચેતવણી આપી છે અને તેમ કરવામાં પક્ષ રીતે સુચવ્યું છે કે ભય, કલેશ, કંટાળે, અણગમે, ભીરૂતા કે તે કોટીના અન્ય ગમે તેવા કલીષ્ટ ભાવમાંથી પ્રગટેલ નિર્વેદ અને તજન્ય “સંસાર ત્યાગ” એ શાસસંમત અને આદર એગ્ય છે.
વિદ્વાન તંત્રીશ્રીએ ઈષ્ટ ગણેલી તત્વસ્વરૂપની એવી એકદેશીય સમજ આપણા વર્તમાન જૈન દર્શનમાં જેવી વિકૃતિ ઉપજાવી છે, તેટલી અન્ય કશા વડે ભાગ્યે જ થએલી દેવામાં આવે છે. મનુષ્ય જીવનમાં વિરાગનું સ્થાન ક્યાં છે, કઈ દષ્ટિએ, કેવા પ્રકારે તે વિરાગ-વૃત્તિ, વ્યક્તિ, સમાજ, દેશ, રાષ્ટ્ર અને વિશ્વના વ્યવહારીક અને પારમાથી ક શ્રેયનું સાધન બને છે, તેને યથાર્થ વિવેકને લેપ થઈ, તેના સ્થાને માત્ર એક જ ભાવનાને અભિષેક થયા છે કે આ સંસાર એ કે પ્રચંડ, ભયાનક, વિશ્વવ્યાપી મહાયંત્રણ છે, જેના ભીષણ ચક્રની આંટીમાં સમસ્ત યુગ અનંતકાળથી ફસાઈ ગયે છે અને હવે હરકોઈ પ્રકારે તેમાંથી ભાગી છુટવામાંજ સલામતી રહેલી છે. આવી ભાવનાના વિવેકહીન સ્વીકારથી આપણે સમાજ આ કાળે રસહીન, કળાહીન, ઉચ્ચ ભાવશૂન્ય અને નિર્વેદમય બની ગયા છે. એકાંત દુ:ખવાદના પ્રચારે આપણને દુઃખી, દીન, હીન, દરીદ્ર અને જયાં ત્યાં દુઃખનું જ દર્શન કરવાવાળા બનાવી મુક્યા છે. એક સાપેક્ષ, ખંડ સત્યને અખીલ સત્યરૂપે સ્વીકારવાનું આ પરિણામ છે.
* શાસ્ત્રવિષયક પ્રાચીન ગ્રંથોમાં વિવિધ પ્રકારની ભાવનાઓના પ્રાધાન્યવાળા અનેક વાગ્યે મળી આવે છે, પરંતુ તેટલા જ ઉપરથી બુદ્ધિમાને તેને સર્વથા સ્વીકાર કરતા નથી. કયા દેશકાળમાં, તે વખતની કઈ પ્રચલીત પ્રબળ ભાવનાને
For Private And Personal Use Only
