Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
અનુભવને સંગ્રહ દેખાય છે તે વિવેકદ્રષ્ટિનું ફળ છે, જે મનુષ્યમાં એ દષ્ટિનો પ્રભાવ માલુમ પડે છે તે જુદી રીતે પિતાના પ્રત્યેક વિષયમાંથી રસ અનુભવી શકે છે.
માનસિક શાક્ત (degenerative phychesis) ટકાવી રાખવાને માટે વિવેકબુદ્ધિ સંપૂર્ણ રીતે કામ કરે છે. આત્માને વિશાળ સામથર્યમાં ગતિમાન કરવા માટે વિદ્યુત કરતાં વધારે ઝડપથી કામ કરે છે. જે રાત્રિ સર્વ પ્રાણીઓની ઉંઘમાં હોય છે તે સંયમી મનુષ્યની જાગૃતિવાળી શી રીતે હશે! એ વિચાર કરતાં વિવેકનું સામ્રાજ્યજ માલુમ પડે છે; આ ઉપરથી એ પરિણામ ઉપર આપણે આવવું પડે છે કે વિવેકબુદ્ધિ જે સહજ રીતે અપ્રકટ છે તે પ્રકટ કરવી જોઈએ. તેને માટે શાસ્ત્રોક્ત પ્રયાસો એકઠા કરી આત્માને ઉચ્ચ પરિસ્થિતિમાં મુક જોઈએ. જે જે જીવનકલહ આપણી સમક્ષ સંગાનુસાર આવી પડેલા છે તેનું યથાર્થ નિરીક્ષણ કરી વટાવવા જોઈએ. વિવેક દષ્ટિનું આ ખાસ કર્તવ્ય છે. તે કર્તવ્યનું અસ્તિત્વ પૂર્વ કાળ કરતાં આ કાળે ખાસ કરીને નષ્ટ થયેલું છે. અને એક પગથીયું ઉતરતાં જેમ મનુષ્ય લપસી જાય છે અર્થાત વિશ્વનાં મતતિ નિપાત રાતya એ સિદ્ધાંતને અનુસરીને મનુષ્યજીવન એ પરજીવન–પશુ જીવન થઈ ગયેલું છે તેને પુનરૂદ્વાર આ કાળે જે જે રીતે થાય તે તે રીતે કરવા શક્તિસંપન્ન મનુષ્યએ તૈયાર થવું જોઈએ છે. તેમાંજ આત્માના, કુટુંબના, જ્ઞાતિના અને દેશના હિતના પ્રકને પણ સર્વ રીતે સમાઈ જાય છે.
વ્યવહારના અનેક પ્રસંગોમાં વિવેકદ્રષ્ટિ કયાં રાખવી તેને નિર્ણય પિતાને અનુભવ અને પ્રસંગે કરી આપે છે. ઘણા પ્રસંગે એવાં હોય છે કે જેમાં પ્રતિકૂળ થવાથી કશે લાભ હેય નહિં છતાં મનુષ્ય પ્રતિકૂળ પક્ષને સ્વીકારી લે છે-પકડી રાખે છે. એક કહે છે કે કાલ કરતાં આજે ગરમી વિશેષ છે બીજે કહે છે કે ના, કાલ જેટલી જ છે; મારવાડી લોક પિતાની પસંદગી વાળી પાઘડીને વખાણશે
જ્યારે ગુજરાતીઓ પોતાની પસંદગીવાળી પાઘડીને શ્રેષ્ઠ ગણશે; ખરું જોતાં બંનેના અનુમાન કલ્પિત છે. કાલે કેટલી ગરમી હતી તેનું માપ કેઇએ કાઢયું નહોતું તેમજ કઈ પાઘડી સુંદર છે તેનો નિર્ણય કર્યો નહોતું પરંતુ બંનેએ પિતાના પૂર્વ સંસ્કાર અને અનુમાનપર તક ચલાવેલા છે. પરંતુ તેઓ એકબીજાને અનુકુળ થવા વિચારતા નથી. બેમાંથી એક બીજાને અનુકુળ થાય તો તેમાં કાંઈ હાનિ નથી, અને બીજો પ્રસન્ન થાય એમ છે પરંતુ વિવેકદષ્ટિનો ઉપયોગ જે સ્થાને થે જોઈએ ત્યાં નહીં થતો હોવાને લઈને પૂર્વોકત દષ્ટાંતેની પ્રમાણે પ્રસંગે પ્રસંગે પ્રતિકૂળતા પ્રાપ્ત થાય છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531177 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 015 Ank 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1917 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |