Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૨
આત્માનદ પ્રકાશ
નદાર પૂજા નિમિત્તે પ્રતિવર્ષે એક વખત ભેગા મળે છે. એટલી વાત તો ખરી કે આ ગુહાઓમાં કરેલાં કેરકામ જેન રીતિનાં હોય તેમ લાગતું નથી, પણ જરાએ બેંકનાં હોય તેમ પણ લાગતું નથી. વૃક્ષપૂજા, હાથી, લક્ષ્મી, સૂર્યદેવ, સ્વસ્તિકા ચિન્હ તથા અન્ય ચિન્હો પૂર્વે હિંદુસ્તાનમાં સ્વાભાવિક રીતે કારીગરો કાઢતા હતા. જગન્નાથનું ભીંત ઉપર ચિતરેલું એક ચિત્ર છે. તે સિવાય એક હિંદુ આકૃતિ મને યાદ આવે છે તે ગણેશગુગ્લ ( લગભગ ૦૦ થી ૧૦૦૦ વર્ષની જુની ) ની પાછલી દિવાલ ઉપર કરેલા ગણેશની છે. તે વખતે કદાચ હિંદુ સાધુઓ આ ગુહાઓમાં રહેતા હોય પણ કયારે જેનેએ આ ગુહાઓનો ત્યાગ કર્યો એ ખરી રીતે જાણવાને આપણી પાસે સાધન નથી, માત્ર પુરીના દેવાલયના ઈતિહાસમાંની એક અવ્યક્ત દંતકથા છે, જેમાં કહેવું છે કે કેડગંગાના પાત્ર મદનમહાદેવે ભુવનેશ્વરની આજુબાજુની ટેકરીઓમાં રહેતા જેન તથા ઔદ્ધ સાધુઓ ઉપર જુલમ ગુજાર્યો. જો આ વાત ખરી હોય તે તે ઈસ્વીસનના બારમા સૈકાની આખરમાં બની હોવી જોઈએ
આ ગુહાઓની મિતિ નક્કી કરવામાં ઉપર કહ્યા તે લેખો ઉપરજ માત્ર આધાર રાખવો પડે તેમ છે. ભગવાનલાલ ઇંદ્રજીએ પ્રથમજ શોધી કાઢયું કે હાથિગુંફા લેખમાં ખારવેલ પોતાના રાજ્યના તેરમા વર્ષને મયકાળનું ૧૬૫ મું વર્ષ ગણે છે. મારા ધારવા પ્રમાણે આ સંવત્ માર્યરાજ્ય સ્થાપક ચંદ્રગુપ્તના રાજ્યાભિષેકથી શરૂ થઈ અને, અશકે કલિંગ જીત્યું ત્યારથી શરૂ થઈ એ ભગવાનલાલનો મત ખરે નથી. આ મિતિ લગભગ ઈ. સ. પૂર્વે ૧પપ થાય. ઉપર કહ્યા પ્રમાણે એક ગુહા ખારવેલની પટ્ટરાણીએ કરાવી હતી તથા અન્ય ગુહાએ એક રાજા જેનું નામ વકદેવ એમ વાંચવામાં આવ્યું છે અને જે પિતાને મહામેધવાહન કહે છે તેની તથા વડુકરાજાની ભેટ છે. આ બન્ને ખારવેલના પુત્ર હશે. તેથી આ ગુહાએ ઈ. સ. પૂર્વ બીજા સૈકાની મધ્યમાં થઈ હશે એમ માની શકાય. કેટલીક મુખ્ય મુખ્ય ગુહાઓ જેવી કે રાણીનર, ગણેશગુફા તથા અનન્તગુફામાં અંદર કરેલાં કોતરકામની શૈલી ઉપરથી સ્પષ્ટ રીતે ઉપરોકત મિતિ ખરી લાગે છે અને તેના પહેલાં તેમની મિતિ ગણવી એ અયોગ્ય લાગે છે. પણ ઉપર કહ્યા તે રિપોર્ટમાં બાબુ મનમેહન ચકવતી એમ કહે છે કે જે ગુહાઓમાં સાદુંજ કેતરકામ છે તે ગુહાએ વધારે કોતરકામવાળી ગુહાએથી જુની છે. આ વિગતની વિરૂદ્ધમાં ઘણું કહી શકાય તેમ છે. આછું અગર ગાઢું કેતરકામ કરાવવું એ દાતાની બક્ષિસ ઉપર
* બાબુ મનમોહન ચક્રવર્તી એમ. એ. ના “નેસ ઓન ધી રીમેન્સ ઇન ધૌલી ઍન્ડ ઈન ધી કેસ આફ ઉદયગિરિ ” પાનું ૮ માં જુઓ.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531164 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 014 Ank 08 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1916 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 14 MB |