Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચારિત્ર ગઠન,
૧૬૧
દુર ભાગી જતો. જો કે મને પાકી ખાત્રી હતી કે પીંજરાને કાચ એટલો બધો જાડો છે કે સર્પની ફેણ ગમે તેટલા જોરથી તેની સાથે અથડાય તો પણ તે ભાંગે તેમ ન હતી અને મને ઈજા થવાને કઈ રીતે સંભવ ન હતું, છતાં ભયની ટેવનું જોર મને પાછો ખેંચી જતી. કેટલીક વાર તે દઢ સંકલ્પ કરીને પાછો નજ હઠવાને હું નિશ્ચય કરતા, પણ જ્યાં તે સર્પ જેરથી પિતાની ફણા અફાળે કે તુર્ત હું ભાગી જતો અને મારે નિશ્ચય નિશ્ચયને ઠેકાણે રહેતે.” સંકલ્પ બળ કરતા ટેવનું બળ અધિક છે એમ ડારવીન માનતો હતો.
પરંતુ અમે હિંમતથી કહીએ છીએ કે ગમે તેવી પ્રબળ ટેવને આપણું ચારિત્રમાંથી આપણે દુર કરી શકીએ તેમ છીએ. સરત માત્ર એટલીજ કે આપણા આંતર મનમાં એ ટેવથી વિરોધી ટેવ દાખલ કરવી અને વિચાર તેમજ કાર્યની એક જુદી જ દિક્ષા ગ્રહણ કરવી.
નવી ઉત્તમ ટેવનો આપણામાં સંચાર થાય તેવો સંકલ્પ કરતી વખતે જ એ ટેવ આપણે પાડતા હોઈએ છીએ તેમ નથી. વાસ્તવમાં એ ટેવને આપણા બંધારણમાં સ્થિર થવાનો ખરે પ્રસંગ એ સંક૯પ કર્યા પછી જ આવે છે. એ સંકલ્પ અથવા પ્રબળ ઈચ્છા કર્યા પછી આપણું આંતર મન ( subconscious mind) એ ટેવને પિષવા માંડે છે. આપણે જ્યારે ભાનપૂર્વક અથવા બુદ્ધિના વ્યાપાર દ્વારા ટેવને દાખલ કરતા હોઈએ છીએ. તે વખતે તે આપણે એ કાર્યને બહુજ છેડે હિસ્સ કરતા હોઈએ છીએ. પરંતુ એ કાર્યને પુરૂ કર્યા પછી જ્યારે આપણા બાહ્ય મનને બીજા કેઈ કાર્યમાં પરાવીએ છીએ ત્યારે આપણું આંતર મન ઉપાડી લે છે અને આપણને ખબર પણ ન પડે તેમ ટેવને આપણે પ્રકૃતિને વિભાગ કરતું હોય છે. આજે શીખેલો પાઠ આવતી કાલે સરલ થાય છે તેનું કારણ એજ હોય છે કે દરમ્યાનના વખતમાં આંતર મને એ પાઠ ઉપર બહુ કામ કરેલું હોય છે. આંતર મનમાં એક સંસ્કાર મુકીએ તો તે દરમ્યાનના સમયમાં એ સંસ્કારના ઉપર કામ કર્યો જાય છે અને તેને બળવાન બનાવે છે. આ પ્રકારે ટેવો દાખલ કરવાનું ખરૂ કામ આપણા મનને અવ્યક્ત વિભાગ જ કર્યું જાય છે. આપણા બાહ્ય મનને માત્ર તે પ્રકારને સંસ્કાર દાખલ કરવાનું જ છે અને એ સંસ્કાર જેવા સંકલ્પ બળ પૂર્વક, તીવ્રપણે, ધ્યાન પૂર્વક નખાય તેના ઉપર એ ટેવના પિષણનો આધાર
એક લેખકે ઠીક કહ્યું છે કે “Sow an act, reap a habit, sow a habit reap a character, sow a character, reap a destiny.” અથોત “કાર્યનું
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531163 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 014 Ank 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1916 |
| Total Pages | 30 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 14 MB |