________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
E
www.kobatirth.org
૧૫૬
આત્માનં પ્રકાશ.
જૈન ઐતહાસિક સાહિત્ય.
શ્રીજ્ઞાનવિમલસૂરિ–નિવાણુ રાસ.
તપાગચ્છીય સવિજ્ઞ પક્ષમાં, સર્વેથી પ્રથમ આચાર્ય જ્ઞાનવિમલસૂરિ થયા. તેમનુ મુનિ–અવસ્થાનું નામ નવિમલ હતુ. તેમના ગુરૂશ્રી શ્રધીરવિમલ હતા. જ્ઞાનવિમલસૂરિ ક્રિયાપાત્ર અને સુવિહિત સાધુ હતા. તેમના સમયમાં યતિઓમાં શિથિલાચાર દિનપ્રતિદ્દિન વધતા જતા હતા. શ્રી સત્યવિજય પન્યાસે ક્રિયાદ્ધાર કરી, યતિ સમુદાયથી પ્રથટ્ટ સવિત્ત સમુદાયની નીંવ ન્હાંખી શ્રીજ્ઞાનવિમલજી પણ પાછલથી તે પક્ષમાં મળી શુદ્ધ સાધુવૃત્તિ પાળવા લાગ્યા હતા. તેમને ગચ્છપતિએ આચાર્ય પદ સમર્પિ વિજ્ઞપક્ષની મહત્તા વધારી હતી. તેમણે શ્રી ચંદ્રકેવલી રાસ વિગેરે ઘણી રચના ગુજરાતીમાં કરી છે, નરભવિતૢ તેાવનયમાળા વિગેરે પ્રાકૃત ગ્રંથા પણ ઉપલબ્ધ થાય છે. રાધનપુર આદિ કેટલાએ ઠેકાણે તેમણે પ્રતિષ્ઠા પણ કરાવેલી છે. આવી રીતે તેએ એક સારા વિદ્વાન અને પ્રતિષ્ઠાવાન્ આચાર્ય હતા. તેમના જીવનવૃત્તાન્ત સંબંધી હજી સુધી કાંઇ પણ મ્હાર આવ્યુ નથી તેથી તેમને જન્મ કયારે અને કયાં થયા, કયા કુલમાં તેઓ અવતર્યા, કયારે દીક્ષા લીધી અને કયારે સૂરિપદ પામ્યા એ આદિ કશુ પણ આપણી જાણમાં આવ્યું નથી. પ્રવકજી મહારાજના વિશાળ શાસ્ત્ર સંગ્રહમાંથી તેમને ત્રણ પાનાને નિર્વાણુ-રાસ મળી આવ્યે છે કે જેમાં એ બધી બાબતાના ઉલ્લેખ છે પરંતુ કમનસીબે એ રાસના મધ્યના પત્ર ટૂટક છે. પહેલા અને ત્રીજો પત્ર ઉપલબ્ધ થયા છે. ખીજે ઠેકાણે કેટલીક તપાસ કરી પરંતુ કાંઇ લ મળ્યું નથી. ઇતિહાસ રિસકાની જાણ માટે એ તૂટક નિર્વાણુ રાસ આ નીચે આપું છું. આમાં જે આવી ગયું છે તે પણ, એ સૂરિના વિષયમાં નવું જ છે તેથી આપણને તે તેટલે ભાગ પણુ ઉપકારી જ છે સંભવ છે કે, આ ઉપરથી કેાઈ મુનિ કે શ્રાવક શેાધ કરશે તેા કયાંક સંપૂર્ણ પણ મળી આવશે. રાસ સરલ અને સ્પષ્ટ હાવાથી તેની અંદર આવેલી હકીકતને અત્રે નોંધી પુનરૂકત કરવામાં કાંઈપણ વિશેષતા ન જાણી કેવળ મૂલરૂપેજ આપવામાં આવે છે. ભાષા અને જોડણી, પ્રતિઅનુસાર જ રાખવામાં આવી છે.
મુનિ જિનવિજય,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
