Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચારિત્ર ગાન.
૧૩૫
અને અણગમાનુ તત્વ ઉભરાતુ હોય છે. એ સર્વ ચારિત્ર સુધારવાને બદેલે ઉલટુ મનુષ્ય જીવનને અકુદરતી ( abhormal ) મનાવે છે. એવા આચારાના અતિ સેવનથી ચિત સ્થિતિ બેચેન, નિવેદમય, ગ્લાનીપૂર્ણ અને જ્યાં ત્યાં દુ:ખને જોવા વાળી બની જાય છે. હમારૂં એમ માનવુ છે કે ચારિત્ર-ગઠનની પદ્ધતિ કુદરતના સાહજીક ક્રમથી લેશપણ ઉલટી નજ હોવી જોઇએ. દરેક બાબતમાં કુદરતનુંજ અનુકરણ કરવું જોઇએ. વિશ્વમાં નિસર્ગશક્તિ કેવા પ્રકારે કામ કરી રહી છે એના સૂક્ષ્મ અવલાકન ઉપરથી જ આપણી બધી ગોઠવણા ઉપજવી ોઇએ. જ્યાં એમ ન થાય ત્યાં ધારેલ પરિણામ આવતુંજ નથી. આથી આપણા મના ધર્મને નજરમાં રાખીને, તેમજ તે મન કેવા પ્રકારે કામ કરી રહ્યું છે, એ ક્રમને લક્ષીને હમે આ ચારિત્રગઠનની યોજના વિસ્તારીશુ.
પ્રથમ તે આપણે આપણા જીવનના લક્ષ્ય નકી કરવા જોઇએ. જ્યાંસુધી આપણા જીવનમાં કોઇ પ્રકારના આદર્શ ાતા નથી ત્યાંસુધી જીવન-નાકા કાઈ પણ ધારેલા સ્થાને જવાને બદલે આ સોંસાર સાગરમાં હેતુશ્ન્યપણે જ્યાં રાગદ્વેષરૂપી પવન તેને ઘસડી જાય ત્યાં ઘસડાયા કરે છે. કાઇ પ્રકારના ઉદ્દેશ નકી કરવા એમાં ચારિત્રઅંધારણનું રહસ્ય સમાએલુ છે. કેમકે જ્યાંસુધી તે નકી થાય નહી ત્યાંસુધી ચારિત્રનું સ્વરૂપ પણ નક્કી થઇ શકે નહીં. ચારિત્ર એ બીજુ કાંઇજ નથી પરંતુ આપણને આપણા આદર્શ સ્થાન કે લક્ષ્ય સ્થિતિએ પહોંચાડવામાં સહાય કરનાર અનુકુળ તન મનની અવસ્થા છે. તમાએ જેવા આદર્શ નકી કર્યા હોય તેને અનુરૂપ અને તેવી મનની સ્થિતિ સ્વય ઉપજી આવે છે. માત્ર તેવી મા સ્થિતિ ઉપજાવવા માટે એ સ્થિતિને અંગે રહેલા મનના લક્ષણા ઉપર ધ્યાન અને સંભાળ રાખવી પડે છે. આપણા મનના ઇષ્ટ લક્ષણેા એ ગુલામના રાપા જેવા છે. ગુલાબના છેડ ઉપર જેમ આપણે વધારે સભાળ અને ધ્યાન આપીએ તેમ તે અધિક અધિક વિકસે છે. ઇષ્ટ મનેાગુણ એ માનસ-ગુલાબ છે; અને તેના ઉપર સભાળ અર્પવાથી તે અધિક સુંદર, શાભામય સુવિકસિત અને છે. તમે પ્રયાગ તરીકે એકાદ મનેાલક્ષણ ખીલવવા માગતા તે એ લક્ષણના મનામય રીતે તમારામાં આરોપ કરી જાણે કે તે અત્યારે જ તમારામાં છે એમ કા; અને શબ્દાદ્વારા તેના અસ્તિત્વનું તમારા અંત:કરણ ઉપર દઢ પ્રતિપાદન કરો. અયુક્ત શબ્દોમાં અત્યંત સામર્થ્ય રહેલુ છે. આપણા શાસ્ત્રકારો એવા અ યુક્ત શબ્દોને “મત્ર” ના નામથી સખાધે છે. પરંતુ સરત એટલી કે તે અર્થ-ભાવના સાથે ઉચ્ચારાવા જોઇએ, અને તમારા મનમાં એ અને અનુરૂપ ચિત્ર પ્રગટેલ હાવું જોઇએ. પોપટની માફક પઢવાથી કશાજ લાભ નથી,
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531162 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 014 Ank 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1916 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 13 MB |