________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પ્રાચીન જો કાઈ જૈન રાજાનુ નામ કે જેને ભારતભૂમિએ અદ્યાવધિ પેાતાના પવિત્ર હૃદય ઉપર ધારણ કરી રાખ્યુ` હેાય, તે તે ફક્ત કલિંગાધિપતિ આજ મહાન્ નૃપતિનું નામ છે. જૈન ધર્મની દૃષ્ટિએ તેા ખડિંગરની જૈન ગુહાના આ લેખ અતિ મહત્ત્વના છે જ, પરંતુ ભારતવર્ષના મધ્યકાલીન રાજકીય ઇતિહાસની દૃષ્ટિએ પણ આની ઉપયેાગિતા અને મહત્તા ઓછી નથી. લગભગ ૧૦૦ વર્ષ જેટલા દીર્ઘ કાલથી આ લેખની ચર્ચા યુરોપીય તેમજ ભારતીય પુરાતત્ત્વજ્ઞામાં વારંવાર થયા કરે છે. અનેક લેખા અને પુસ્તકા, આ લેખના વિષયમાં લખાયા-છપાયા છે. સેંકડા વિદ્વાના એ સ્થાનની અને લેખની મુલાકાત લઈ ફાટા વિગેરે લઇ ગયા છે હજી પણ લે છે. આવી રીતે ઐતિહાસિક વિદ્વાનામાં એ લેખ એક મહત્ત્વના અને પ્રિય વિષય થઈ પડયા છે. પરંતુ મ્હારે અતિ ખેદની સાથે જણાવવુ પડે છે કે જેમના ધર્મની આ ગુહા છે, જેમના પૂર્વજોને આ કીતિ સ્ત ંભ છે અને જેમની પ્રાચીન જાહેાજલાલીના પ્રકાશમાન કિરણેા આ લેખમાંથી નિકળી આખા ભુવલયમાં ફેલાઇ રહ્યા છે તે જૈનામાંથી હજી સુધી કાઇને એનુ સ્વપ્ન પણ નથી આવ્યું. ખી, એ; એમ, એ; અને અરીષ્ઠા, સોલીસીટો જેવા ઉંચી કેળવણી પામેલા, વર્ષાંસુધી વિદેશેાના ઇતિહાસેા ગેાખી ગાખી ક હૈ કરનારા અને ઇતિહાસ તત્ત્વની મહત્તા સમજનારા જેવા નેાને પણ જ્યારે પોતાના એ છઠ્ઠું પરંતુ અતિ અનુપમ કીતિસ્તંભનું નામસુધાં પણ નહિ જણાયુ હોય તેા પછી ઇતિહાસ શબ્દના અર્થ પણ અરેાખર નહિ સમજનારા લાખા બિનકેળવાયલા જૈનાના વિષયમાં તેા કહેવું જ શું ? અસ્તુ !
જૈનધર્મ માટે જગમાં ગર્વ ઉત્પન્ન કરનાર અને તેની પુરાતન પ્રભુતાનું આંખુ પરંતુ સારભૂત દિગ્દર્શન કરાવનાર એવા એ લેખ અને સ્થાનના જૈન સમાજને સર્વથી પ્રથમ પરિચય કરાવવાનું માન, જૈન હિતૈષી નામના ઉચ્ચ અને પ્રતિષ્ઠિત હિંદી પત્રના સુવિદ્વાન અને ઇતિહાસપ્રેમી સંપાદક શ્રીયુત્ નાથુરામજી પ્રેમીને ઘટે છે. જૈન જનતામાંથી તેમણે જ પ્રથમ આ વિષયમાં જ્ઞાન મેળવ્યું અને સ્વજાતિ તથા સામર્થ્યને ભુલાવી નાંખનાર-ગુમાવી દેનાર જૈન કામને ભૂતકાલના ગૌરવનું સ્મરણ કરાવવાની પવિત્ર ઈચ્છાથી પાતે મેળવેલી કિકતના પોતાના ધર્મબંધુઓને લાભ આપવા માટે જૈન હિતૈષીના વીરસવત્ ૨૪૩૯ ના ભાદ્રવા મા સના અંકમાં આ લેખ અને સ્થાનના વિષયમાં સંક્ષિપ્ત ઉલ્લેખ કર્યાં. “ એડીસા જેવા સુદૂરના પ્રદેશમાં-જ્યાં વર્તમાનમાં એક પ્રકારથી જૈનેનુ ચિસુધાં પણ નથી, ત્યાં એક વખતે જૈન ધર્મની વિજયદુંદુભિ વાગતી હતી, એ જાણી કયા જૈનને આનંદ અને આશ્ચર્ય નહીં થશે ? ” આવા પ્રકારના સારગર્ભિત વાયદ્વારા આખી
For Private And Personal Use Only