Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
જેવી ગણી તે પિતાના પદમાં નિરંતર સમભાવે સ્થિર રહે છે. મન ગમે ત્યાં જાય, ગમે તે કરે છતાં તેનો દષ્ટા–આત્મા–સર્વકાળ સમાધાન યુક્ત જ રહે છે. આત્મા જાણે છે કે મન જે જે સ્થિતીઓને વશ વર્તે છે તે તેના પૂર્વગામી કારણોને લીધે હાઈ આત્મા તેને અન્યથા કરી શકે તેમ નથી. પરંતુ પોતે રસપૂર્વક એ અવસ્થામાં ન ભળે તે મન આગળ વધી શકતું નથી. આપણા સર્વ વિચારે અને ગતિઓના આપણે દષ્ટા છીએ. આપણે ધારીએ તો અમુક વિચારમાં આપણે ભળીને તેને આગળ લંબાવીએ અને ધારીએ તો તેમાં ન ભળતા ટુંકેથી તેનો અંત લાવી શકીએ. વિચારના ઉદય સબંધે આપણે નિરૂપાય છીએ. કેમકે તેનો ઉદય એ મનના પૂર્વ કારણોને લઈ થયા હતા, પણ તેના ઉદય થયા પછી આપણે તેમાં ભળવું કે નહી તે આપણું માલીકીની વાત છે, આત્માનું સ્વાતંત્ર્ય આ સ્થળે રહેલું છે. ગમે તેવા પ્રબળ આવેશયુક્ત વિકારને આત્મા ધારે તો હુંકેથીજ કાપી શકે તેમ છે. જે તે વિકારના ઉદયકાળે તે સાક્ષીપદે તટસ્થપણે તેને જોયા કરે અને તેના વેગમાં તણાય નહી તે તે ઉદયમાન ભાવ કર્મ ત્યાંથીજ શીથીલ પડી તેની કાર્ય કારણની સાંકળ તુટી જાય છે. નવું કારણ ત્યાંથી રચાતું બંધ પડે છે. આપણે આપણ અભિમાનને, શરીર અને મનની પ્રવૃતિઓ સાથે ભળવા દઈએ છીએ તે આપણી નબળાઈ છે. કોઈ વિકારી ભાવનાને ઉદય થયો કે તુર્ત આપણે તેમાં રસથી ભળી તે ભાવનાના દેરને લંબાવીએ છીએ અને આ પ્રમાણે તેને આત્મરસનું પોષણ આપી બળવાન બનાવીએ છીએ. આપણું પોતાનાજ રસનું પોષણ પામી બળવાન બનેલી તે ભાવના આપણને વિકટ અને નહી ઈચ્છવા ચોગ્ય પરિસ્થિતીઓમાં ખેંચી જાય છે અને પછી તેમાંથી ભાગી છુટવુ એ અત્યંત પ્રબળ પુ. રૂષાર્થ વિના અસંભવીત થઈ પડે છે. આત્મા છે તે વિચારને વળગી રહેવાનું બળ, અને બીજા આડા અવળા વિકારે જે પ્રત્યેક ક્ષણે ઉદયમાન થાય છે તે ડખેલ ન કરતા જ્ઞપ્તિના પ્રદેશ બહાર ન નીકળી જાય એ આપણા પુરૂષાર્થનું પરમ સાધ્ય છે. ધૈર્યપૂર્વક અભ્યાસના અંતે તે પ્રાપ્ત થવા ગ્ય છે. ઉન્નતિકમને પરમ ઉદ્દેશ સ્વાતંત્ર્ય છે. પણ સ્વાતંત્ર્ય કેવા પ્રકારનું છે? શરીરના કે મનના બનાવોની સૃષ્ટિમાં ફરજીઆતરૂપે આત્માને આ કાળે ભળવું જ પડે છે તેનાથી મુક્ત થવું તે મુક્ત પુરૂષ પૂર્ણતાને પામે છે. અને તે સ્વતંત્ર કહેવાય છે.
કર્મથી મુક્ત થવાના આ ઉપાયનો જ્ઞાનીજને નિરંતર ઉપગ કરે છે. શરીર કે મનની કોઈ પ્રકારની સ્થિતીમાં તેઓ લપેટાતા નથી. સર્વદા તે અવસ્થાએના સાક્ષી તરીકે રહે છે. મન કે શરીરના વેગ સાથે ફરજીઆત તણાવાની ગુલામગીરીમાંથી તેઓ છુટકારે મેળવે છે. પ્રીય કે અપ્રીય, સુખદ કે દુ:ખદ, મનોજ્ઞ કે
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531156 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 013 Ank 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1915 |
| Total Pages | 33 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 17 MB |