Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સૈજન્મતા.
૧૨૧ સૌજન્યતાના ગુણ પ્રાપ્ત કરવાનું મૂળ સાધન ગ્રહશિક્ષા છે. મનુષ્ય ગમે તે વિદ્વાન્ હોય પણ નાનપણમાં જે માણસની સાથે વચ્ચે હોય, તેનામાં આવ્યા વિના રહેતું નથી. નાનાં બાળકે જે કંઈ જુએ છે, તેનું તે અનુકરણું કરે છે. તે “અનુકર
” બાળકનું પ્રથમ શિક્ષણ છે. તો બાલ્યાવસ્થામાં જેવો સ્વભાવ પડે છે તેજ હમેશાં રહે છે. મોટપણુમાં ગમે તેવું ઉંચ પ્રકારનું શિક્ષણ પામે પણ નાનપણના સ્વભાવને જરા અંશ પણ તેનામાં રહ્યા વિના રહેજ નહિં. ગૃહશિક્ષા સારી હોવાથી જેમ ફલદાયક છે, તેમ નઠારા હેવાથી હાનીકારક પણ થાય છે. વીશ વરસમાં જે દુર્ગુણે ઠસે છે તેથી આખા જન્મારાને હાની થાય છે અને તે દૂર કરવાને ગમે તેવો મહાન ગુરૂ હોય પણ અશક્તિવાન્ નીવડે છે. તે જે માતા, પિતા વ્યસની, કજીયાખોર, હોય તે તેના સંતાન પણ તેવાં નીવડે છે. બાળક સારું કે નઠારું નીવડે તે તેની માતા ઉપર જ આધાર રાખે છે. પિતા નઠારા સ્વભાવને હોય અને માતા સુસ્વભાવવાળી હોય તે તેમનાં બાળક ઉત્તમ ગુણવાળાં નીવડે એવું આપણે ઘણે ઠેકાણે જોઈએ છીએ. પણ માતા નઠારા સ્વભાવની અને પિતા સુસ્વભાવને હોય અને તેમનાં બાળકે ઉત્તમ ગુણવાળાં નીવડે એવું કવચિતુજ માલૂમ પડે છે. કારણ કે પિતાએ આપેલું શિક્ષણ કાયદા, નીતિ યુક્ત હોય છે પણ માતાએ બાળવયમાંથીજ આપેલું શિક્ષણ શબ્દાલંકાર યુક્ત કાવ્યથી અપાયેલા નીતિબંધ જેવું હોય છે. તે માતાપિતાએ સભ્યતાથી વતી પોતાનાં બાળકેને બાળપણથી જ સભ્યતાથી વર્તન કરવું વિગેરે બાબતોના સંસ્કાર ઠસાવવા પ્રયત્ન કરો.
ગ્રહશિક્ષાથી બાળક પૂર્ણ રીતે સગુણે પ્રાપ્ત કરી શકતું નથી કારણકે જેમ જેમ તે મેટી ઉમરનું થતું જાય છે તેમ તેમ તેને ઇતર બાળક, યુવાન કે વૃદ્ધના સહવાસમાં આવવું પડે છે, તે સદ્દગુણયુક્ત થવા સંગતિની ખાસ આવશ્યતા છે. નાનપણથી જ બાળક બીજાનું અનુકરણ કરે છે. અને અનુકરણથી શીખવું તે બાળક, યુવાન યા વૃદ્ધને પ્રકૃતિ સ્વભાવ છે. ચાલવું, બેસવું, સુવું, ઉઠવું, ખાવું, પીવું, વર્તવું વિગેરે જેમ જેમ બાળક મોટી ઉમરનો થતો જાય છે તેમ તેમ બીજાનું અનુકરણ કરી શીખે છે. દાખલા તરીકે સાધારણ બે મનુષ્યો અથવા મિત્રો મળે છે તે પણ સામસામાના વિચાર તુરત બદલાઈ જાય છે તે કાચીવયનું બાળક કે જેની બુદ્ધિ પરિપકવનથી તેમાં સામાના (જેની સાથે સેબતમાં આવ્યું હોય તેના) ગુણે આવ્યા વિના કેમ રહે? તે “સબત જેવી અસર’ થયા વિના રહેતી નથી. મારકણું ઘેળા બળદની સાથે જે સેજે કાળે બળદ બાંધવામાં આવે તે કાળા બળદને વાન બદલાઈ ધેળે થતું નથી પણ લાત મારવાની ટેવ તેને ટુંક
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531149 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 013 Ank 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1915 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 15 MB |