Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પન્યાસ શ્રીમદ દાનવિજયજીનું ધર્મ સંબધી ભાષણ
૨૬૯
ક ભેદે છે. તેને અને કર્મના સ્વરૂપને વિસ્તાર અ૫ સમય હોવાથી લખ્યું નથી પણ આવશ્યક તથા પંચ સંગ્રહ, કમ પ્રકૃતિ, તત્વાર્થ સૂત્રાદિક મહાન ગ્રંથ સાંભળવાથી માલુમ પડશે. ઈતિ નિત્યપક્ષ. અનિત્ય પક્ષમાં આપેલા દે પણ સર્વથા આવી શકતા નથી. કેમકે આત્મ
દ્રવ્ય નિત્ય હોવાથી તે દેને સંભવ જ નથી. તમેએ કહ્યું ચાર ભૂતથી ચત. જે ચાર ભૂતથી ચૈતન્યરૂપ આત્મા ઉત્પન્ન થાય છે તે પણ યુ. પતિને વિચાર.ક્તિયુકત નથી. તે આ પ્રમાણે જે તમે ચૈતન્યરૂપ આત્મા
ઉત્પન્ન થયે માનશે, તે મૃત શરીરમાં ચૈતન્યરૂપ આત્મા કેમ નથી ? માટે મૃત શરીરમાં વ્યભિચારરૂપ દેષ આવશે. વિશ્વનાથ પંચાનને બનાવેલી કારિકાવલીમાં પણ કહ્યું છે.
તે સારી ન ચૈતન્ચે પૃg વિારતઃ || અર્થ– શરીરને ચૈતન્યરૂપ આત્મા માનીએ તો મૃત શરીરમાં કેમ ચૈતન્ય રૂપ આત્મા નથી? તેમાં શું ભૂતને અભાવ થઈ ગયે કે જેથી ચિતન્ય નથી ? માટે મૃતક શરીરમાં વ્યભિચારરૂપ દેષ આવે છે [પ્રશ્ન] નિયાયિક મતમાં મુકત આત્મામાં જ્ઞાનાભાવ છે તેમ મૃતક શરીરમાં પણ પ્રાણાભાવ હોવાથી જ્ઞાનને આ ભાવ માનીએ છીએ. અથવા તૈયાયિક મતમાં આત્મા સર્વવ્યાપી છે; છતાં મૃતક શરીરમાં જ્ઞાનાભાવ માને છે તેમ અમારા મતમાં પણ મૃતક શરીરમાં જ્ઞાનાભાવને શું બાધ આવે છે? [ઉત્તર) તમે જે મુકત આત્મામાં જ્ઞાનાભાવ કહ્યું, તે તે તૈયાયિક મતવાળાને લાગુ પડે છે. અમે તે મુક્ત આત્મામાં જ્ઞાન માનીએ છીએ, તથા આત્મા સર્વ વ્યાપી છે, ઈત્યાદિ. જે દૂષણ કહ્યું તે દૂષણ પણ નિયાયિકને જ છે. કેમકે અમે તે સર્વવ્યાપી આત્મા માનતા નથી, કિંતુ દેહવ્યાપી માનીએ છીએ. દેહવ્યાપિ પક્ષમાં એ દેષ આવી શકતો નથી. પ્રાણાભાવ એટલે શું સામાન્ય વાચુ કહે છે કે વાયુ વિશેષ કહે છે જે
સામાન્ય વાયુ કહેતા હો તે સર્વ પિલાણમાં વાયુ છે, માટે પ્રાણભાવને મૃતક શરીરમાં પણ વાયુ છે, તેથી ત્યાં જ્ઞાન હેવું જોઈએ. વિચાર. અને જે વાયુ વિશેષ કહેતા હોય તે વાયુ વિશેષ શું પદાર્થ
છે? જે જ્ઞાનના આધારને જ પ્રાણ વાયુ કહેતા , તે તે આ ત્યાજ છે, ને જે પ્રાણવાયુ એ બેથી અતિરિકત કહેશે તે તેની ઉત્પત્તિનું કારણ કે? અદષ્ટ કહેશે તે તે અદષ્ટને કર્તા કેણુ? કર્તા વિના અદષ્ટ બની શકે ન હીં, તે પૂર્વે કહી આવ્યા છીએ. જે અટકને કર્તા છે, તેજ આત્મા છે. તથા શરીરને ચૈતન્ય માનવાથી બાલ્ય અવસ્થામાં જેએલી વસ્તુનું મરણ
વૃદ્ધ અવસ્થામાં ન થવું જોઈએ, કારણ કે-શરીરના અવય
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531142 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 012 Ank 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1914 |
| Total Pages | 40 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |