Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આશ્રવ મિંમાસા.
૨૮૧ પુટ (cell) રૂપે પરિણામ પમાડે છે. બુદ્ધિથી સમજી શકાય તે જીવનને આવિષ્કાર આ પ્રથમ જ છે. આ પુટ એક અત્યંત ચમત્કાર વસ્તુ છે. વનસ્પતિના જીવનું મન કેવી ક્રિયાવડે એક ખનીજને પિતાના શરિર બંધારણમાં છેક જ નવા રૂપમાં દાખલ કરી શકે છે, તેને વિચાર ખરેખર આપણને મહાત કરી નાખે છે. ગમે તે સમર્થ વૈજ્ઞાનીક તેના સર્વ યંત્ર અને પ્રગશાળાઓ છતાં એક શુદ્ર વનસ્પતિના આ ચમત્કારીક કાર્યનું અનુકરણ કરી શકે તેમ નથી. જીવનશક્તિ વનસ્પતિ જેવી ક્ષુદ્ર કોટીમાં પણ આવી અદ્ભુત છે, તે પછી મનુષ્ય કેટીમાં તેથી અન તગુણ તે ચઢીયાતી હોય તેમાં આશ્ચય શું! માત્ર તેને ઉપયોગ કરી લાભ લેનારની તટે છે.
સૂમકેટીના જીવની શકિત કરતાં વનસ્પતિના જીવોની ઘણી ચઢતી પંક્તિની છે. તેને પિતાનું કાર્ય બરાબર અચુકપણે અને નિયમીત રીતે બાવતા આવડે છે. કેવા તને પિતાના બંધારણમાં દાખલ કરવા અને કેવા તો બહિષ્કાર કરે તેને તે બહુ સુંદર વિવેક કરી શકે છે. અને પોતાની હાજતો અને આવશ્યકતાને પુરતુ જ દ્રવ્ય તે ખેંચવા માટે પોતાની સંજ્ઞા નિત્ય ગતિમાન રાખે છે. ખનીજમાંથી તે પ્રથમ એક પુટ બનાવે છે, અને તે પુટને અમુક પ્રમાણમાં વધવા દઈ તેના બે વિભાગ કરે છે. પુનઃ એ બન્ને વધીને નિયત મર્યાદાએ પહોંચ્યા પછી પુનઃ વિભક્ત થાય છે, આ પ્રકારે પ્રત્યેક પુટનું વિભાગીકરણ થયા કરે છે. અને તેમ થતાં નવા નવા અસંખ્ય પુટ ઉમેરાયા કરે છે, તેમજ જીર્ણ થએલા પુટે તે બંધારણમાંથી ખરતા જાય છે. વનસ્પતિમાં સતત્ ચાલતા આકાયથી તેનું કલેવર વધતું ચાલે છે. નાનામાં નાના વનસ્પતિના રોપાથી મોટામાં મોટા વૃક્ષ પર્યતમાં આજ જીવનેત્પાદક ક્રિયા ચાલતી હોય છે. મનુષ્યનું શરીર પણ આજ પ્રકારે બંધાય છે. અને તે બંધારણનું કાર્ય આપણા શરીરમાં કર્યું તત્ત્વ કર્યું જાય છે ? બીજું કંઈ જ નહીં પણ આપણા મનની અંદર વનસ્પતિ રૂપને જીવનકાળથી ચાલ્યા આવતા એક વિલક્ષણ અને અવ્યક્ત અંશ (સંજ્ઞા)વાનસ્પતિક અંશ (vegetative mind principle ) આપણે તેને કહી શકીએ આ અંશ મનુષ્યના બાહ્ય મનની સપાટી ઉપર ભાનપણે અથવા જ્ઞમિર પ્રતીત થતો નથી, પરંતુ મનનાં ગંભીર ઉંડાણોમાં છુપ છુપે પોતાનું આવશ્યક કાર્ય કર્યે જાય છે, મનુષ્યનું મન કેટલું મહાન છે અને તેમાં કેટલાં અગાધ ઉં. ડાશે અને ગગનસ્પર્શી શિખરો છે, અને ત્યાં શું શું રહેલું છે તેની તેને સદલ ખબર નથી. મનની બહારની સપાટી ઉપર જે કાંઈ છે એટલું જ મનુષ્યના મનના બંધારણમાં છે, અને તે સિવાય કશું આગળ-પાછળ કે તળે ઉપર નથી એમ માનવું એ મોટામાં મોટું અજ્ઞાન છે. વનસ્પતિ રૂપે જ્યારે આ આત્મા હતા તે વ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531142 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 012 Ank 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1914 |
| Total Pages | 40 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |