________________
પ્રાચીન ભાવના.
૨૫૫
પણે આપણા પ્રાચીનકાળની ભાવના ભાવવી જોઇએ. એ ભાવના ભાવવાથી આપણા હૃદયમાં પૂર્વની સ્થિતિનુ ભાન થઈ આવશે. અને તેમ વારંવાર થવાથી આપણા હૃદયમાં તેવી સ્થિતિ મેળવવાની ઉત્ક’ડા ઉત્પન્ન થઇ આવશે, જેથી કાઇ કાળે ભાવનાના બળથી આપણી સ્થિતિમાં કેટલાએક સુધારા કરવાની ઇચ્છા પ્રગટ થઇ આવશે, એવી ઇચ્છાની સાથે જનસમૂહની ઇચ્છાએ મળવાથી કેાઇ સમયે આપણને પૂર્વની ઉચ્ચ સ્થિતિનું ઘેાડે ઘણે અંશે દર્શન થયા વિના રહેશે નહીં. અને તેમ થતાં અર્વાચીન સ્થિતિમાં આપણી ઉન્નતિ થઇ શકશે. આપણા પૂર્વજોની દયા અને પ્રેમનું સ્મરણ કરતાં જણાશે કે, તે પવિત્ર પુરૂષાના નિર્મલ હૃદયમાંથી અનિવાર્ય પ્રેમને ઝરા વહ્યા કરતા હતા. તેમનીયામાં દિવ્ય અશા રહેલા હતા. સમાન ભાવની શીતળ છાયામાં તેએ વિશ્રાંત થતા હતા. સબંધી કે અસંબધી, પરિચિત કે અપરિચિત ગમે તે પ્રાણી તેમના દયામૃતના ઝરામાં સ્નાન કરી સર્વ ઉપાધિમુક્ત અને સુખી થતા હતા. ગમે તેવા કષ્ટમાં, કટાકટીના પ્રસંગમાં શારીરિક કે માનસિક અનેક આપત્તિઓમાં પણ તેએ અડગ રહેતા હતા. તેમના હૃદયની દયા અને પ્રેમ પ્રત્યેક પ્રાણીપ્રતિ કઢિ પણ ન્યૂનતાને ધારણ કરતા નહીં. તે પ્રાચીન મહાશયેાની દયા કાઇ બાહ્ય વિભૂતિઓને લઈને હતી નહીં, પણ અંતરંગપણે હતી. દેવ, ગુરૂ અને ધર્મના શુદ્ધ સ્વરૂપને સમજનારા અને સતત શાસ્ત્ર શ્રવણુ કરી આત્મિક બેાધને પ્રાપ્ત કરનારા તેઓ સમજતા હતા કે, '' આ સ'સારની દ્રશ્યમાન થતી ખાદ્ય વિભૂતિઓ નાશવંત છે, દેહ વિદ્યત્તા ચમકારાની જેમ ક્ષણિક છે, સર્વ પુદ્દગલિક વસ્તુ ઉપર ઉત્પન્ન થયેલા મેાહ મૃગજળની જેમ મિથ્યા છે. ” આત્મા સ્વભાવે શુદ્ધ છે, નિર્મળ છે, સાંસારિક ઉપાધિઓને લઇને પ્રબદ્ધ થયેલા કર્માંની મલિન છાયા તેને અશુદ્ધ બનાવી દે છે, તે સચ્ચિદાનંદરૂપ છે, પરમાત્માનું સ્વરૂપ છે, જ્યારે મેહમય કર્મ જાળમાંથી તે મુકત થાય છે, ત્યારે તે સિદ્ધરૂપ અને છે ” આવા વિચારથી તેએ સર્વદા રાગ-દ્વેષથી દૂર રહેતા હતા. તે સ્નેહ, સ`પને આનંદ અને સુખનુ સ્થાન જાણતા હતા. તેમના હૃદયમાં વિરક્તભાવ સદા જાગ્રત રહેતા હતા; આથી તેએ વિલાસ
