Page Text
________________
સેલ્સમેન બનાવ્યા અને પગાર પણ સારો એવો કરી આપ્યો. નાણાકીય ચાલ્યો અને ૬ મહિનામાં તેમની પેઢીની શાખ ઘણી વધી ગઈ અને મુશ્કેલી ટળી. માંગરોળ ખાતે કુટુંબ પણ સુખ અનુભવવા લાગ્યું. મંદીના વમળમાંથી તેઓ હેમખેમ બહાર નીકળી ગયા. નુકસાની
સંવત ૧૯૪૪માં ૨૩ વર્ષની વયે દેવકરણભાઈના લગ્ન વંથલી ધોવાઈ ગઈ અને નફો વધતો ગયો. આ પછી દેવકરણ શેઠે પાછું નિવાસી શેઠશ્રી જાદવજી રામજીભાઈની સુપુત્રી પૂતળીબાઈ સાથે વાળીને જોયું નહીં. માધવજી ધરમશી મિલના શાહ સોદાગર શેઠ શ્રી થયા. ગૃહલક્ષ્મી પૂતળીબાઈના પાવન પગલાંથી દેવકરણભાઈનું મથુરાદાસ ગોકલદાસે તેમને પોતાની મિલના સોલ સેલિંગ એજન્ટ ભાગ્ય સોળે કળાએ ખીલી ઊઠ્યું અને તેઓ ઝડપથી પ્રગતિના સોપાન નીમ્યા અને દેવકરણ શેઠનું નામ મોટી મિલોમાં ગાજવા લાગ્યું. આ સર કરવા લાગ્યા. આવક વધી પણ તેમનું લક્ષ ઊંચું હતું. તેમને પછી વાડિયા શેઠની સેન્ચરી મિલની એજન્સી તેમ જ કસ્તુરચંદ મિલ, ઊંચી છલાંગ ભરવી હતી. પોતાનો સ્વતંત્ર ધંધો કરવો હતો. નોકરી સર શાપુરજી ભરૂચા મિલ, માધવરાવ સિંધિયા મિલની અને છેલ્લે કરતાં થોડી રકમ એકઠી થઈ હતી. પેઢીમાં કામ કરતા એક લુહાણા સર કાવસજી કુરલા મિલની એજન્સી પણ તેમને મળી ગઈ. કાપડ ગૃહસ્થ સાથે ભાગીદારીમાં દેવકરણ નારણદાસ નામની ગામઠી બજારમાં દેવકરણ શેઠનું નામ ચાંદ-સૂરજની જેમ ચમકવા લાગ્યું કાપડના વેપારની પેઢી શરૂ કરી. તેમનો વેપાર વધતો ગયો અને અને પૈસાની ટંકશાળ પડી. બજારમાં પેઢીનું નામ જામવા લાગ્યું.
દેવકરણ શેઠે ધનનો સદુપયોગ કર્યો. તેમણે ધર્મ, શિક્ષણ અને આર્થિક પરિસ્થિતિ સુધરતી ગઈ તેમ તેમ ધર્મ પ્રત્યેની શ્રદ્ધા સંસ્કાર પર ભાર મૂકીને મોટી સખાવતો કરી હતી. તેઓ માનતા અને આસ્થા પણ વધવા લાગી. એ અરસામાં પૂ. મુનિરાજ હતા કે ધર્મ હશે તો સંસ્કાર ટકી શકશે, શિક્ષણ હશે તો લોકો ઊંચા મોહનલાલજી મહારાજ મુંબઈ પધાર્યા હતા. તેમણે મહારાજ આવશે. પોતે ભણ્યા નહોતા પણ વિદ્યાપ્રેમી હતા. તેમનાં કાર્યો અંગે સાહેબની ખૂબ સેવા કરી. એક દિવસ મહારાજ સાહેબે તેમને સામેથી ઉલ્લેખ કરું એ પહેલાં એક મહત્ત્વની બાબત અંગે ધ્યાન દોરું છું. બોલાવીને તેમના માથા પર હાથ મૂકીને કહ્યું: ‘તું ઐશ્વર્યનો સ્વામી આપણે અહીં ૨૪માં જૈન સાહિત્ય સમારોહમાં બેઠા છીએ તેવી એક બનીશ. તારું કલ્યાણ થશે.' મહારાજ સાહેબના આશીર્વાદ ફળ્યા અને સાહિત્ય પરિષદનું આયોજન દેવકરણ શેઠે વંથલીના દેરાસરના દેવકરણ શેઠનો પ્રગતિ અને વિકાસનો રથ પૂરઝડપે દોડવા લાગ્યો. પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ સમયે કર્યું હતું. શ્રી ચારિત્રવિજયજી મહારાજ આ કાપડના મોટા ધંધા માટે મૂળજી જેઠા માર્કેટમાં દુકાન હોવી જરૂરી પરિષદના મુખ્ય વક્તા હતા અને પરિષદના પ્રમુખસ્થાને ગુજરાતના હતી. દેવકરણ શેઠે આ માટે પ્રયાસો કર્યા પણ તે વખતે માર્કેટમાં કવિરત્ન નાનાલાલ દલપતરામ હતા. આ પરિષદમાં અનેક ભાટિયાઓનું વર્ચસ્વ હતું. એટલે ભાટિયા સિવાયના વેપારીઓ માટે સાહિત્યકારોએ ભાગ લીધો હતો. દુકાન મેળવવી મુશ્કેલ કાર્ય હતું. મૂળજી જેઠા માર્કેટમાં જગ્યા નહીં દેવકરણ શેઠ મહાવીર જૈન વિદ્યાલયની સ્થાપનાના એક મુખ્ય મળતા દેવકરણ શેઠ હતાશ કે નિરાશ થયા નહોતા. તેમણે મૂળજી પરિબળ હતા. આના કારણે જૈનો માટે ઉચ્ચ શિક્ષણના દ્વાર ખુલ્યા જેઠા માર્કેટ સામે નવી એક શ્રેષ્ઠ કાપડ માર્કેટ ઊભી કરવાનો નિર્ણય હતા. આ સંસ્થા માટે તેમનું યોગદાન અનોખું છે. યુગદ્રષ્ટા આચાર્ય કર્યો અને આ માટે જગ્યા પણ લઈ લીધી. આ વાતની ખબર પડતા ભગવંત પંજાબ કેસરી પ.પૂ. વિજય વલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજ ભાટિયા શેઠો હલબલી ગયા અને તેમણે મૂળજી જેઠા માર્કેટનું નામ સાહેબની પ્રેરણા અને ઉપદેશથી આ સંસ્થાનું નિર્માણ થયું હતું. શ્રી ટકાવી રાખવા દેવકરણ શેઠ સાથે સુલેહ કરી અને તેમને મોકાની મોતીચંદ ગીરધરલાલ કાપડિયા અને શેઠ શ્રી દેવકરણ મૂળજી જગ્યા ફાળવી અને દેવકરણ શેઠે નવી માર્કેટ ઊભી કરવાનો નિર્ણય સંઘવીની રામ-લક્ષ્મણની જોડીએ આ કાર્યનું બીડું ઝડપી લીધું હતું મુલતવી રાખ્યો અને આ પછી માર્કેટ માટે જે જગ્યા લીધી હતી ત્યાં અને આ કાર્ય સફળતાપૂર્વક પાર પાડ્યું હતું. સંસ્થાની શુભ શરૂઆત દેવકરણ મેન્શન અસ્તિત્વમાં આવ્યું.
માટે મકાનની જરૂર હતી. દેવકરણ શેઠે મલાડ ખાતેના પોતાના મૂળજી જેઠા માર્કેટમાં દુકાન લીધા પછી દેવકરણ શેઠે ધંધાને બંગલાની બાજુની જમીન ખાલી કરી આપવા ઓફર કરી હતી, વિસ્તૃત કર્યો અને ઉજમશી શાહ સાથે બીજી એક પેઢી શરૂ કરી. પણ આ જગ્યા દૂર લાગતા ભાયખલા લવલેનમાં તારાબાગ બંગલામાં આમ બિઝનેસ વધ્યો, નામ થયું ત્યાં સંવત ૧૯૫૨માં અચાનક સન ૧૯૧૫માં ૧૫ વિદ્યાર્થીઓ સાથે સંસ્થાનો પ્રારંભ થયો હતો. એક મુશ્કેલી ઊભી થઈ. મરકીનો ઉપદ્રવ ફાટી નીકળ્યો. મુંબઈ આ પછી લેમિંગ્ટન રોડ પર વાડેકર બિલ્ડિંગ ભાડે લેવામાં આવ્યું ખાલી થવા લાગ્યું. વેપારધંધા ઠપ થઈ ગયા. રોલિંગ અટકી ગયું હતું. મંદી ઘણી લાંબી ચાલી. ઘણી પેઢીઓ બંધ થઈ ગઈ, પણ દેવકરણ તા.૧૬-૭-૧૯૧૬માં જનરલ બોડીની મિટિંગમાં રચાયેલી શેઠ હિંમત હાર્યા નહીં. તેઓ સુરત ખાતે મહારાજ સાહેબને મળ્યા પ્રથમ મેનેજિંગ કમિટીના માનમંત્રી તરીકે મોતીચંદભાઈ અને અને બધી વાત કરી. મહારાજ સાહેબના આશીર્વાદ લઈને તેઓ ખજાનચી તરીકે દેવકરણ શેઠની નિમણુક થઈ હતી. તેઓ જીવનના મુંબઈ પાછા ફર્યા અને તેમણે જેકબ સાસુન મિલમાં નાખી કિનારીના અંત સુધી ટ્રસ્ટીપદે રહ્યા હતા. સન ૧૯૨૧માં દેવકરણ શેઠના ધોતિયા બનાવવાનો ઓર્ડર આપ્યો અને આ માલ બજારમાં ખૂબ શુભહસ્તે ગોવાલિયા ટેન્ક પરના વિદ્યાલયના મકાનની શિલારોપણ
પ્રવ્રુદ્ધ જીવન
જાન્યુઆરી - ૨૦૧૯)
| SR No. | 526126 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 2019 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sejal Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 2019 |
| Total Pages | 56 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 5 MB |