________________
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫ પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક પ્રષ્ઠ ૧૦૧
છ આવશ્યકોની આરાધનાથી થતાં લાભો
'T ડૉ. ઉત્પલાબેન કાંતિલાલ મોદી,
અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક 4 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક
[ લેખિકા ભવન્સ સોમાની કૉલેજના ફિલોસોફીના હેડ ઓફ ડિપાર્ટમેન્ટ છે. તેમનો “જ્ઞાનસરિતા' ગ્રંથ પ્રગટ થયો છે. તેઓ જ્ઞાન સત્રમાં પણ અવારનવાર ભાગ લે છે.]
શ્રી આવશ્યક સૂત્ર આત્માને લાગેલા દોષોથી નિવૃત્ત થવાનું અથવા પાતળાં થાય છે. કેટલાંક પાપનું પુણ્યમાં સંક્રમણ થઈ જાય હું હું અણમોલ રસાયણ છે. દૈનંદિન જીવન જીવતાં થકી પ્રતિદિન લાગેલા છે. ઉચ્ચ કોટિનું પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બંધાય છે, જેથી શાતાવેદનીય, ૩ જ દોષોને ભૂંસી નાખવા આવશ્યક છે.
શુભનામ, ઉચ્ચગોત્ર અને શુભ આયુષ્ય બંધાય છે, તથા સંસાર મિથ્યાત્વ, અવ્રત, પ્રમાદ, કષાય અને અશુભયોગના કારણે છોડવો હોય તો સહેલાઈથી છોડી શકાય એવી અનુકૂળ સામગ્રી હું સાધકની વૃત્તિ-પ્રવૃત્તિ અશુભ થવાથી પાપ-દોષો લાગે છે. દોષોની અને સારા સાધનો ભેગા કરી દેવાનું કામ પુણ્ય કરે છે. સામાયિક હૈ 5 શુદ્ધિ કરવા અને આત્મગુણોની અભિવૃદ્ધિ કરવા આવશ્યક કરવાથી જિનવાણી સાંભળવાનો, વાંચવાનો અને સમજવાનો અવસર
આરાધના કરવાની છે. આવશ્યક આરાધનાથી અનંતા જીવો મોક્ષે મળે છે. સામાયિકથી શ્રાવકને અનેક વિશિષ્ટ લાભ થાય છે, જેમાં છે પધાર્યા છે.
મુખ્યત્વે-સર્વ જીવોને અભયદાન દેવાથી શ્રેષ્ઠ દાનધર્મનો લાભ થાય - છ આવશ્યકના ક્રમમાં પહેલું સામાયિક છે. કારણ કે છે, બે ઘડી સાધુપણાં જેવું જીવન હોવાથી શ્રેષ્ઠ શીલધર્મનો લાભ આત્મશુદ્ધિના માર્ગમાં સૌ પ્રથમ સાવદ્યયોગની નિવૃત્તિ જરૂરી છે. થાય છે, સર્વ પાપોનો ત્યાગ થવાથી શ્રેષ્ઠ તપધર્મનો લાભ થાય છે, હું બીજું ચકવીસંથો, સમસ્ત જીવો પર સમભાવ આવ્યા પછી તેને શુભભાવથી ઉત્કૃષ્ટ રસે તીર્થંકરપદ પામવાથી શ્રેષ્ઠ ભાવધર્મનો લાભ હું હું ટકાવી રાખવા તીર્થકરોનું આલંબન સ્વીકારી અપૂર્વ ઉલ્લાસભાવે થાય છે. સિદ્ધના સુખનું સેમ્પલ છે. સાવદ્યયોગોનો ત્યાગ થાય છે. હું ન તેમની સ્તુતિ-ભક્તિ કરે છે. ત્રીજું આવશ્યક વંદના - દેવાધિદેવની સમભાવની પ્રાપ્તિ થાય છે. 5 સ્તુતિ કર્યા પછી પ્રત્યક્ષ ઉપકારી માર્ગદાતા પૂ. ગુરુ ભગવંતને ચઉવીસંથો ૐ વિધિપૂર્વક વંદના કરી વિનય ધર્મની આરાધના કરે છે. સ્વછંદ બુદ્ધિ સામાયિક સમભાવની પ્રાપ્તિ થયા પછી જીવ ગુણીજનોના ગુણોની હૈ હું રોકી નમ્ર બને ત્યારે જ તેનામાં પ્રતિક્રમણની યોગ્યતા પ્રગટે છે. સ્તુતિ કરવા તત્પર બને છે. ગુણાનુરાગ એ આત્માની ઉન્નતિનું સોપાન ૬ હૈં ચોથું આવશ્યક પ્રતિક્રમણ, શાંત ચિત્ત બન્યા પછી સાધક ગુરુસાક્ષીએ છે. ગુણાનુરાગ વિના ગુણ પ્રાપ્તિ સંભવિત નથી. અનંતગુણ રત્નાકર 8 હૈ અંતર નિરીક્ષણ દ્વારા પોતાના સ્થળ અને સૂક્ષ્મ દોષોનું શોધન કરી માત્ર તીર્થકર ભગવંતો જ હોવાથી તેના ગુણોની સ્તુતિ - કીર્તન છે સરળતાપૂર્વક આલોચના - નિંદા - ગોંપૂર્વક પ્રતિક્રમણ કરે છે. કરવા માટે બીજો આવશ્યક ચતુર્વિશતિ સ્તવ યથાર્થ છે. ૐ પાંચમું આવશ્યક આત્માની વિશેષ શુદ્ધિ માટે, સૂક્ષ્મ દોષોના નાશ ઘાતી-અઘાતી કર્મોથી રહિત થઈ કેવળજ્ઞાન-કેવળદર્શન ગુણને ? $ માટે સાધક હવે ત્રણ યોગ સ્થિર કરે, પછી જ ઉપયોગ સ્વરૂપ પામવા તથા જન્મ-જરા-મરણનો અંત લાવી, અજરામર પદ પામવા ૐ આત્માની અનુભૂતિ થાય. કાઉસગ્ગ સાધકનો દેહાધ્યાસ છોડાવે માટે ચોવીસ તીર્થંકર પ્રભુની સ્તુતિ કરવામાં આવે છે. લોગસ્સની ! રે છે અને ૬ઠું આવશ્યક પચ્ચકખાણ ભૂતકાળના પાપદોષોની વિશુદ્ધિ સ્તુતિ દ્વારા દ્રવ્યથી તનનું આરોગ્ય, ભાવથી મનનું આરોગ્ય એટલે શું ક કર્યા પછી હવે ભવિષ્યકાળના આશ્રયદ્વાર રોકવા માટે પચ્ચક્ખાણ કે સવિચારની પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે. સમ્યમ્ જ્ઞાનબોધિ, સમ્યમ્ જે આવશ્યક રહેલો છે.
દર્શનબોધિ અને સમ્યક ચારિત્રબોધિનો લાભ થઈ શકે છે. સિદ્ધ સામાયિક અર્થાત્ સમભાવ અને સામાયિક અર્થાત્ સંવ૨ જેથી ગતિ રૂપ અજર અમરપદની ઉત્તમ શ્રેષ્ઠ સમાધિની પ્રાપ્તિ થઈ શકે ૬ દ્રવ્ય-ભાવ રૂપ મોક્ષ આરાધના શરૂ થતાં મોક્ષમાર્ગમાં આગળ વધી છે. ચોવીસ તીર્થકરોની સ્તુતિથી દર્શનની એટલે કે શ્રદ્ધાગુણની વિશુદ્ધિ $ શકાય. સામાયિકથી રાગ-દ્વેષ આદિ વિષયભાવોનો નાશ થાય છે. થાય છે. પછી સાધકનો ભક્તિનો સ્ત્રોત્ર ગુરુ તરફ પ્રવાહિત થાય છે, મેં સમતાભાવને ગ્રહણ કરાય છે. અશુભ કર્મો આવતાં અટકે છે અને તેથી ત્રીજો આવશ્યક ગુરુ વંદનાનો છે. કે પૂર્વે બાંધેલાં કર્મોની નિર્જરા થાય છે. આમ ક્રમશ: સામાયિકથી ‘ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર” અધ્યયન-૨૯માં દર્શાવેલ છે કે વંદન કરવાથી હું ચારિત્રગુણ, વીતરાગતા, કેવળજ્ઞાન, કેવળ દર્શન, અયોગીપણું નીચગોત્ર કર્મનો ક્ષય થાય છે. ઉચ્ચગોત્ર કર્મનો (શુભકર્મ) બંધ ૐ છું અને અંતે મુક્તિની પ્રાપ્તિ થાય છે. સામાયિક દરમિયાન નવા પાપનો થાય છે. સૌભાગ્ય અને અપ્રતિહત આજ્ઞારૂપ ફળને પ્રાપ્ત કરે છે, તે શું
આશ્રવ આવતો બંધ થઈ જાય છે. જૂનાં ઘણાં પાપનો નાશ થાય છે જીવ દાક્ષિણ્યભાવને તથા કુશળતાને પામે છે. ગુરુ પ્રત્યે પોતાનો ? જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન
"જૈન ધર્મ અને અધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષ
જૈન ધર્મ