Page Text
________________
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૩
પ્રબુદ્ધ જીવન: ગણધરવાદ વિશેષાંક
૪૧
* * * *
'છઠ્ઠા ગણધર શ્રી મંડિક
| ડૉ. અભય દોશી
*
* * * * *
[ વિદ્વાન લેખક મુંબઈ યુનિવર્સિટીના ગુજરાતી વિભાગના સહયોગી અધ્યાપક, પીએચ.ડી.ની ઉપાધિ માટે માર્ગદર્શક, જેન ધર્મ વિષયક પુસ્તકોના કર્તા, અને શોધ-નિબંધ ‘ચોવીશી-સ્વરૂપ અને સાહિત્ય'ના લેખક, તેમજ પ્રભાવક વક્તા છે. ].
પાવાપુરી નગરીની બહાર પરમાત્મા મહાવીરસ્વામી દેશના ૭મા મૌર્યપુત્ર પછી બીજા ક્રમે આ અગિયાર પંડિતોમાં આવતા ૧૪ * આપી રહ્યા હતા. આ જ સમયે પાવાપુરીના મધ્યભાગમાં બ્રાહ્મણો હતા. * યજ્ઞ કરી રહ્યા હતા. આ યજ્ઞ માટે યજમાને ૧૧ વિદ્વાન બ્રાહ્મણ આવા તેજસ્વી, વિદ્યાવાન મંડિક બ્રાહ્મણ પ્રભુ પાસે ગયા,
પંડિતોને શિષ્ય પરિવાર સાથે આમંત્ર્યા હતા. બ્રાહ્મણોમાં શ્રેષ્ઠ, એટલે પ્રભુએ કહ્યું; “હે મંડિક વાશિષ્ઠ! તારા મનમાં એવો સંશય , ૪ વિદ્યાના ભંડાર, ઈન્દ્રભૂતિ આ યજ્ઞમાં સર્વથી અગ્રગણ્ય બ્રાહ્મણ છે કે બંધ અને મોક્ષ છે કે નહિ? બે વિરૂદ્ધ અર્થવાળી વેદના ૪ *હતા. અચાનક આકાશમાં દેવવિમાનોનો અવાજ સંભળાયો. પદોની શ્રુતિઓ સાંભળવાથી તને આ અયોગ્ય સંશય થયો છે. * ઈન્દ્રભૂતિ માનતા હતા, દેવવિમાનો મારા યજ્ઞમાં આવી રહ્યા તે શ્રુતિઓ આ પ્રમાણે છે:છે. પરંતુ, તેમના અહંને ઠેસ પહોંચી. દેવવિમાનો નગરબહાર ‘સ વિવિગુણો વિમુર્ન વધ્યતે સંસતિ વી, ન મુખ્યત્વે જવા લાગ્યા. નગરબહાર આવેલા વાદી પર વિજય કરવા અહંથી મોવતિ વી નવી ઉષ વીદ્દામપ્યન્તર વા પેઢા’ ભરેલા ઈન્દ્રભતિએ નગરબહાર | શ્રદ્ધબેઝ અનંત સિદ્ધોના સમાવેશની દષ્ટિએ નાનું |
આ શ્રુતિઓનો અર્થ તું એવો જ * મહસેનવન તરફ પ્રસ્થાન કર્યું. છે, તેની અંદર અનંત સિદ્ધોનો સમાવેશ કેવી રીતે થઈ.
સમજે છે કે, સત્વ-૨જો-તમો ને તેઓ ક્રોધથી ધમધમતા પ્રભુ શકે? આ જો તારો પ્રશ્ન હોય તો કહું છું કે સિદ્ધો અમૂર્તી
ગુણ રહિત, વિભુ સર્વગત એવો ઝ સાથે વાદ કરવા ગયા હતા, પણ હોવાથી અનંત હોવા છતાં પણ સિદ્ધશીલામાં સમાય
આ આત્મા પુણ્ય-પાપ વડે » જ પ્રભુના દૂરથી જ દર્શન થતાં ક્રોધ છે. અથવા, એક નાના ઓરડામાં પણ અનેક દીવાઓનો
બંધાતો નથી, એ જ રીતે કર્મથી * શમી ગયો અને પરમાત્માના પ્રકાશ સમાય છે. જો અનેક દીવાઓનો પ્રકોશ, નાના
મુક્ત થતો નથી. જો બંધ જ નથી, - શિષ્ય બની ગયા. ઓરડામાં સમાય, તો અમૂર્ત એવા સિદ્ધો સિદ્ધશીલામાં
તો બંધથી મોક્ષ પણ છે. આ ઘટનાની અન્ય બ્રાહ્મણ કેમ ન સમાય?'
સ્વાભાવિક રૂપે ન જ હોય. વળી * પંડિતોને ખબર પડી, એટલે એક
અન્ય સ્થળે કહેવાયું છે; * * પછી એક બ્રાહ્મણ પંડિતો ગૌતમ ઈન્દ્રભૂતિના પંથે ચાલવા ન દવૈસશરીરસ્યપ્રિયાકિયયોરપતિરિત શરીરં વા લાગ્યા. આ વિદ્વાન, વિદ્યાવંત બ્રાહ્મણોના હૃદયમાં એક-એક वसन्त प्रिया-ऽप्रिये न स्पृशतः। (छांदोग्योपनिषद्) શંકા પડી હતી, તે શંકાનું સમાધાન મેળવી પ્રભુના પાસે દીક્ષિત શરીરવાળા કોઈને પ્રિય-અપ્રિયનો અભાવ નથી, તો આ * થયાના સમાચાર સાંભળી મંડિક (મંડિત) ગણધરે પણ પ્રભુ અશરીરીને પ્રિય-અપ્રિય કદી સ્પર્શતા નથી. એટલે, દેહધારીને જ * પાસે જવાનું નક્કી કર્યું.
કર્મ હોવાથી પ્રિય (સુખકારી) અને અપ્રિય (દુ:ખકારી)નો અભાવ : આ મંડિક (મંડિત) ગણધર કોણ હતા, તે આપણે સંક્ષેપમાં નથી. અશરીરીને કર્મરહિતપણાથી બંનેનો અભાવ હોય છે. જ જાણીએ.
આમ, એક વેદપદ કર્મબંધન છે, એમ જણાવે છે, ત્યારે અન્ય મંડિક (મંડિત) ગણધર મગધ દેશના મોરિય સન્નિવેશના એક વેદપદ કર્મબંધનનો અભાવ જણાવે છે, આથી હે મંડિક! આ જ રહેવાસી હતા. તેમનો જન્મ વાશિષ્ઠ ગોત્રના ધનદેવ બ્રાહ્મણની તું વિચારમાં પડ્યો છે કે કયા વેદપદને સાચું માનવું? - વિજયાદેવી નામની પત્નીની કુક્ષીથી થયો હતો. તેઓએ વેદ અને હવે આપણે મંડિક બ્રાહ્મણના સંશયને રજૂ કરતી, ૧૪ વિદ્યાઓનો અભ્યાસ કર્યો હતો. તેમના ૩૫૦ શિષ્યો હતા. વિશેષાવશ્યકભાષ્યની મૂળ ગાથાઓ જોઈએ; * તેઓ શિષ્યને અધ્યાપન કરાવતા હતા. તેઓ ૫૩ વર્ષના થયા, તું મન્નતિ નડું વિંધો નો નીવર્સી સમયે * ત્યારે પાવાપુરી સમીપે પ્રભુ મહાવીરને મળ્યા હતા. વયદૃષ્ટિએ પુવૅ પછી નીવો ॥ વ સમં તે હિંજ્ઞા ૨૮૦ ૫ // * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
| SR No. | 526059 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 2013 08 Gandharwad Visheshank |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dhanvant Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 84 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 3 MB |