________________
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૨
પ્રબુદ્ધ જીવન : આગમ પરિચય વિશેષાંક
સંપાદકીય...
லலலலலலலலலலலல லலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலல
ભગવાન મહાવીરના ઉપદેશ ગ્રંથ : અાગમ ૨ પ્રબુદ્ધ કરુણાના કરનારા ભગવાન મહાવીરે ઉપ્પનેઈવા, થવાની પાવન પ્રક્રિયામાં પ્રવાહિત કરતાં આગમ સૂત્રો આત્મ- ૨ 2 વિગમેઈવા અને ધુવેઈવા આ ત્રિપદી દ્વારા દેશના આપી. ગણધર સુધારણાનો અમૂલ્ય દસ્તાવેજ છે. 6 ભગવંતો દ્વારા આ ઉપદેશ આપણને આગમરૂપે મળ્યો. ગણધર ભગવંતોએ ભગવાનની વાણીને ઝીલી સૂત્રબદ્ધ કરેલા $ દેવો, મનુષ્યો અને તિર્યંચો, સમોસરણમાં ભગવાન મહાવીરની આગમ જીવના કલ્યાણમંગલ માટે, વ્યક્તિને ઊર્ધ્વપંથનો યાત્રી ૨ પાવન વાણી ઝીલવા આસનસ્થ થઈ જાય છે. ભગવાન માલકૌંસ બનાવવા માટે પ્રેરણાના પ્રકાશ પાથરે છે. ૨ રાગમાં પોતાની દેશના પ્રવાહિત કરે છે ને સૌ જીવો પોતપોતાની અનાદિકાળથી આત્મા પર લાગેલી કમરજને સાફ કરવાની ૨ 8 ભાષામાં તે સમજે છે.
પ્રક્રિયા એટલે આત્મસુધારણા. આત્મા પર કર્મ દ્વારા વિકૃતિ અને છે છે જેનું ઉપાદાન ઉત્કૃષ્ટ છે અને જેની ગણધર થવાની પાત્રતા મલિનતાના થર જામ્યા છે જેથી હું મારા આત્માના સાચા સ્વરૂપને છે 6 છે, ભગવાનના શ્રીમુખેથી ત્રિપદી સાંભળતા આ ભવ્ય જીવોના જોઈ શકતો નથી. અપાર શક્તિના સ્વામી આત્માના દર્શન થઈ છે ૨ ઋચક પ્રદેશો ખૂલે છે. જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો અદ્ભુત ક્ષયોપશમ જાય તો સંસારના દુ:ખો અને જન્મ-મરણની શૃંખલામાંથી મુક્તિ ૨ થતાં તેમના અંતરમનમાં સહજ રીતે દ્વાદશાંગીની રચના થઈ મળી જાય. અંગ, ઉપાંગ, છેદસૂત્ર, પન્ના, મૂળસૂત્ર અને પ્રકીર્ણક ૨ ૨ જાય છે અને આ રીતે ભગવાન મહાવીરના ઉપદેશનો અમૂલ્ય વિગેરેમાં ૩૨ અથવા-અને ૪૫ આગમાં સમાવિષ્ટ છે. ૨ વારસો આપણને મળે છે.
શ્વેતામ્બર જૈનોએ આગમનો ભગવાન મહાવીરના ઉપદેશ ૨ છેપૂ. શ્રી દેવર્ષીગણીને અનુભતિ થઈ કે કાળક્રમે માનવીની ગ્રંથો રૂપે સ્વીકાર કર્યો છે. દિગંબર જેનોની માન્યતા છે કે ભગવાન છે દૃ સ્મૃતિશક્તિ ઓછી થતી જાય છે જેથી પૂજ્યશ્રીએ ભગવાન મહાવીર પછી નવસો એંશી વર્ષ બાદ આગમને લિપીબદ્ધ કરવામાં છે મહાવીરનો આ દિવ્ય વારસો જળવાઈ રહે તે માટે વલ્લભીપુરમાં આવ્યા એટલે એ ભગવાનની પ્રત્યક્ષ દેશના રૂપે સ્વીકારી શકાય છે ૨ ૫૦૦ સાધુમહાત્માઓના સહયોગથી સતત ૧૩ વર્ષના પુરુષાર્થથી નહીં. છે લેખનકાર્ય દ્વારા આ વારસો લિપિબદ્ધ કર્યો.
લગભગ બે હજાર વર્ષ પહેલાં દિગંબર મુનિ કુંદકુંદાચાર્ય થઈ છે હું પૂર્વાચાર્યોએ શ્રમણ સંસ્કૃતિની જ્ઞાનધારા ગતિમાન રાખવા ગયા. એ મહાન લબ્ધિધારી આચાર્ય શંકાના સમાધાન અને જ્ઞાનપ્રાપ્તિ છે $ માટે સમયે સમયે આગમોનું સંપાદન, સંશોધન, સંવર્ધન અને અર્થે સદેહે મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં વિહરમાન તીર્થકર સીમંધર સ્વામી સંકલન કરી અભુત યોગદાન આપ્યું છે.
પાસે ગયા. ત્યાં આઠ દિવસ ઉપવાસ સાથે જ્ઞાનપ્રાપ્તિ કરી. ત્યાંથી છે સમગ્ર માનવજાતના કલ્યાણને માટેની હિતચિંતા, અકારણ આવીને સીધા તામિલનાડુના બંડેવાસી ગામની પુનટમલય ગુફામાં ૨ ૨ કરુણાના કરનારા પ્રભુ મહાવીરને સતત દેશના આપવા પ્રેરે છે બેસીને સમયસાર, નિયમસાર આદિ શાસ્ત્રોની રચના કરી. દિગંબર છે છે તેને કારણે માત્ર જૈન સાહિત્યને જ નહિ, પરંતુ વિશ્વના પરંપરાએ એનો પરમાગમ શાસ્ત્રો રૂપે સ્વીકાર કર્યો છે. છતાંય ? દર્શન સાહિત્યને એક અમૂલ્ય ભેટ મળે છે.
જૈનોના તમામ ફિરકાઓ, સમસ્ત જૈનોએ અને વિશ્વના અનેક છે ૨ આગમનું ચિંતન, સ્વાધ્યાય અને પરિશીલન અજ્ઞાનના અંધારા વિદ્વાનોએ આગમનો જૈન તત્ત્વજ્ઞાનના ઉત્કૃષ્ટ સાહિત્ય રૂપે તો ૨ દૂર કરી જ્ઞાનનો દીવો પ્રગટાવે છે. જૈન તત્ત્વજ્ઞાન, આચારશાસ્ત્ર સ્વીકાર કર્યો જ છે. છે તથા વિચારદર્શનના સુભગ સમન્વય સાથે સંતુલિત તેમજ માર્મિક આ આગમ ગ્રંથોમાં સમાવિષ્ટ દ્રવ્યાનુયોગ, ચરણકરુણાનુયોગ, 2 વિવેચન આગમમાં છે. તેથી તેને જૈન પરંપરાનું જીવનદર્શન કહી ગણિતાનુયોગ અને ધર્મકથાનુયોગમાં ઠેર ઠેર જીવમાંથી શિવ 8
બનવાની પ્રક્રિયાનો નિર્દેશ છે. $ પાપવૃત્તિ અને કર્મબંધનમાંથી મુક્ત થઈને પંચમગતિના આગમશાસ્ત્રો જૈન શાસનના બંધારણનો પાયો છે. જૈન
શાશ્વત સુખો કઈ રીતે પામી શકાય તે દર્શાવવા હિંસા આદિ આગમરૂપી આ દસ્તાવેજમાં જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રરૂપ ત્રિરત્નની ૨ દૂષણોનું પરિણામ દેખાડી અહિંસાના પરમ ધ્યેયની પુષ્ટિ કરવા માલિકી આપવાના સિદ્ધાંતો, નિયમો અને આચારોનું વિશદ્ છે ૨ સગુણોની પ્રતિષ્ઠા આ સંપૂર્ણ સૂત્રોમાં કરી છે.
માર્ગદર્શન આપવામાં આવેલ છે. એમાં જણાવેલ આચારપાલન છે 8 આગમના નૈસર્ગિક તેજપૂંજમાંથી એક નાનકડું કિરણ મળે અવશ્ય માનવીની આત્મોન્નતિ કરાવી શકે. છે તોપણ આપણું જીવન પ્રકાશમય થઈ જાય. આત્માને કર્મમુક્ત આ આગમો આપણા માટે કઈ રીતે પ્રેરક બન્યા છે તેની
லலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலல
8 શકાય.
லலலலலலலலலல