________________ லலலலலலலலல 140 | પ્રબુદ્ધ જીવન : આગમ પરિચય વિશેષાંક ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, 2012 ) இல ல ல லலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலல છે આ અંકમાં પ્રસ્તુત ગમોનાં જૈન પારિભાષિક શબ્દોની સમજુતી 8 $ છઠું જ્ઞાતાધર્મકથા સૂત્ર : ધાર્મિક ક્રિયા માર્ગ જેની આલોચના લેવાની રહે છે, અને પુનરાવર્ત 1. શ્રુતસ્કંધ=ભાગ (Volume), 2. સૂચિમૂલક ધર્મ=અશુદ્ધિ અર્થાત્ કરવાનું હોતું નથી, 5. મહાવ્રતાદિ પાંચ મહાવ્રત (1) જીવદયા પાળવી શ્રેદ્રવ્યથી અને ભાવથી અપવિત્રતા દૂર કરી પવિત્ર બનવું, 3. સાગરોપમ (2) સાચું બોલવું (3) ચોરી ન કરવી (4) બ્રહ્મચર્ય પાળવું (5) 2 =અસંખ્યાત સમયના કાળમાનનો નિશ્ચય કરતી ઉપમા, 4. કાંક્ષા=અન્ય પરિગ્રહ ન કરવો. સાધુ-સાધ્વીજી માટે મહાવ્રત અને શ્રાવક-શ્રાવિકા 2 મતોના આડંબર દેખી તેની ઇચ્છા કરવી, 5. વિચિકિત્સા=ધર્મકરણીના માટે અણુવ્રત. હૈ ફળમાં સંદેહ રાખવો, 6. ગોપન=આત્મગુણોની રક્ષા માટે ઉન્માર્ગે જતાં ૧૨મું ઉગવાઈ સૂત્ર: 2 રોકી નિયંત્રણ કરવું. 1. સમુદ્ઘિ=જે જીવો સ્ત્રી-પુરુષના સંયોગ વગર પોતાની મેળે જ છે 9 ૭મું ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર: ઉત્પન્ન થાય તે સમુચ્છિમ્ છે, 2. સમોસરણ=તીર્થંકર પ્રભુનો ઉપદેશ છે છે. 1. પલ્યોપમ=અસંખ્યાત સમયના કાળમાનનો નિશ્ચય કરતી ઉપમા, 2. સાંભળવા માટે દેવો દ્વારા રચિત બેઠકોનું સ્થાન (એક જાતની વ્યાસપીઠ 6 $ પ્રતિમાઆત્મશુદ્ધિ માટેનું વિશેષ અનુષ્ઠાન અથવા વિશેષ પ્રતિજ્ઞારૂપ કે વિશિષ્ટ સ્ટેડિયમ) જેમાં ત્રણ પ્રકારના ગઢ હોય, રૂપાનો ગઢ ને સોનાના 2 આરાધના, 3. અવધિ જ્ઞાન રૂપી દ્રવ્યોને માનનારૂં મર્યાદિત યથાર્થ જ્ઞાન, કાંગરા, સોનાનો ગઢ ને રત્નના કાંગરા, રત્નનો ગઢ ને મણિરત્નના 24. દ્વાદશાંગી=૧૨ અંગ સૂત્ર (આગમ), 5. અલના=ભૂલચૂક અથવા કાંગરા. આમ ત્રિગડા ગઢની રચના હોય, જેમાં સાધુ-સાધ્વી, શ્રાવક- 2 2 વ્રતમાં દોષ, 6. નિયતિવાદ=‘જે થવાનું છે તે બધું નિશ્ચિત છે’–પુરુષાર્થ શ્રાવિકા, દેવ-દેવી, પશુ-પ્રાણી આદિની બેઠકોના સ્થાન હોય, ગોળાકાર છે કે કર્મનું કોઈ મહત્ત્વ નથી તેવું માનનારા, 7. શતપાક તેલ=સો પ્રકારના હોય, વચમાં પ્રભુજી બિરાજે. સ્ફટિક સિંહાસનના કારણે એમના ચારે 2 & દ્રવ્ય નાંખી અથવા સો વાર પકાવેલ હોય તેવું તેલ, 7. સહસંપાક તેલ =હજાર બાજુથી દર્શન થાય એવી રચના હોય, 3. અનિમેષ=આંખનો પલકારો છે & ઔષધિ નાંખી તૈયાર થયેલું તેલ. માર્યા વગર જોવું, 4. સ્વયંબુદ્ધ=ગુરુના ઉપદેશ વિના પોતાની મેળે છે 8 ૮મું અંતગડ સૂત્ર: જાતિસ્મરણ આદિ જ્ઞાનથી પ્રતિબોધ પામે તે,૫. વજઋષભ નારાજ છે 6 ૧.પ્રતિલેખન=વિધિપૂર્વક જોવું, 2. અગુરુલઘુ ન ભારે, નહલકો-તેવો સંઘયણ-વજaખીતી, ઋષભ=પાટો, નારાચ=મર્કટ બંધઆત્માનો ગુણ, 3. મન:પર્યવજ્ઞાન=અઢી દ્વીપમાં રહેતા સંજ્ઞી જીવોના સંઘયણ શરીરની મજબૂતાઈ–શરીરમાં અસ્થિઓનું બંધારણ એટલે જે મનના ભાવો જાણનારૂં જ્ઞાન, 4. નિયાણકડા=ધર્મકરણીનું ફળ માંગનારા. શરીરની રચનામાં બે પડખેથી મર્કટબંધે કરી બાંધીને તેના પર હાડકાંનો ૨૯મું અંતગડ સૂત્ર: પાટો વીંટાળી ખીલી જેવા હાડકાથી સજ્જડ કર્યા હોય એવું બંધારણ, શ્રે 2 1. પ્રીતિદાન=માતાપિતા તરફથી પ્રેમપૂર્વક દીકરાને અપાતું દાન, 2. લોઢા જેવું મજબૂતસંઘયણ, 6. માન-ઉન્માન પ્રમાણ=એક જાતની તોલ- 2 2 અભિગ્રહ=ધારેલા નિયમોની પરિપૂર્ણતા થાય તોજ પારણું કરવું. માપની ક્રિયા, 7. સમવાય=સમૂહ, સંબંધ. 2 ૧૦મું પ્રશ્નવ્યાકરણ સૂત્ર: ૧૩મું રાજપરોણીય સૂત્ર : & ૧.પરમાધામી=ઘોર પાપ આચરણ કરવાવાળા, ક્રૂર પરિણામવાળા, પરમ 1. અક્રિયાવાદી મત=આખું જગત કંઈ પણ ક્રિયા કરતું નથી એવો મત, 8 છે અધાર્મિક દેવો. 2. વૈક્રિય શરીર=રૂપ પરાવર્તન કરવાની શક્તિ. તે શરીરમાં 2. ભવસિદ્ધક=જેના સંસાર પરિભ્રમણનો સ્વપુરૂષાર્થથી ક્યારેક અંત $ હાડકા અને માંસ આદિ ન હોય. 3. ચક્રવર્તી૬ ખંડનો વિજેતા રાજા. 4. આવી શકે તેવા જીવ, 3. અભયસિદ્ધક=જેના સંસારભ્રમણનો ક્યારેય ઈર્યા=રસ્તામાં ગમનાગમન સમયે જતનાપૂર્વક ચાલવું. 5. એષણા= અંત થવાનો નથી તેવા જીવ, 4. વિપથગામી=કુમાર્ગે જનાર, 5.6 શ્રે ગોચરીના આગમોક્ત નિયમો. 6. આદાન-નિક્ષેપણ=વસ્ત્ર પાત્ર આદિ તત્પથગામી યોગ્ય માર્ગે જનાર, 6, ઊર્ધ્વગમનઃસિદ્ધક્ષેત્રમાં જનાર-ઉપર 2 લેવા-મૂકવા. તરફ જનાર, 7. સમ્યગ્દષ્ટિ=વીતરાગી એવા કેવળી ભગવંતે જે વસ્તુનું 2 2 ૧૧મું વિપાક સૂત્રઃ જેવું સ્વરૂપ બતાવ્યું હોય તેવું યથાર્થ માનવું, 8.2 2 1. ઘાતકર્મઆત્માના મૂળ ગુણોની ઘાત કરનાર-૪ કર્મ-જ્ઞાનાવરણીય, સંહનન=સંઘયણ-હાડકાંની રચના-બંધારણ. 2 દર્શનાવરણીય, મોહનીય, અંતરાય. 2. અઘાતી કર્મ=આત્માના મૂળ ગુણોની ૧૪મું જીવાજીવભિગમ સૂત્ર: & ઘાત ન કરનાર-૪ કર્મ-વેદનીય, આયુષ્ય, નામ અને ગોત્ર. 1. પ્રત્તિપ્રત્તિ જેમાં અન્ય મતનું પ્રતિપાદન થયું હોય તે, 2. ઘનોદધિ=જામેલા છે છે છેદ સૂત્રો નિબંધોના પારિભાષિક શબ્દોની સમજૂતી : પાણીનો સમુદ્ર-બરફનો સમુદ્ર, 3. આભિનિબોધિક=વસ્તુને ગ્રહણ કરાવનાર છે 1. જ્ઞાનાદિ પાંચ આચાર=જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર, ચારિત્રાચાર, તપાચાર, સ્પષ્ટ બોધ, મતિજ્ઞાનનો પર્યાયવાચી શબ્દ છે. છે વીર્યાચાર, 2. અવચૂરિ વગેરે ગ્રંથો=સૂત્ર, ભાષ્ય, નિર્યુક્ત, ચૂર્ણિ, 16 મું સૂર્ય પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2 ટીકા વગેરે ગ્રંથો, 3. ઉત્સર્ગ માર્ગ=શાસ્ત્રમાં જણાવેલ ધાર્મિક ક્રિયાના 1. અવસ્થિતઃકાયમ એક જ સ્થિતિમાં રહેવું, 2. અનવસ્થિત=એક જ ફ્રે 2 નિયમ પ્રમાણે જ વર્તવાનો ધાર્મિક ક્રિયામાર્ગ, 4. અપવાદ માર્ગ=કોઈ સ્થિતિમાં ન હોવું, 3. પૌરુષી=પોરસી (પહો૨) સંબંધી, 4. સંસ્થાન= 2 & પ્રતિકૂળ સંજોગોમાં ગુરુ આજ્ઞા પ્રમાણે નિયમને ઓળંગીને કરવાનો આકાર, 5. સવંત્સર=એક વર્ષનો સમય, 6, આયામ-વિખંભ-૨ லேல லலலல லலல லல லலல லலலல லலல லலல லல லல ல ல ல லல லலலல லலலலலலலல லலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலல