________________
૨૨
જેમ વિકાસ
વસ્તુની સ્થિતિ કદાપિ એક જ પ્રકારની ' રાણાનો સસરે રણુભઠ્ઠ અને તેને રહેતી નથી. કેઈ પણ સ્થિતિનું કયારે પુત્ર જેધસિંહ, રાણાનું રાજ્ય કે પ્રકારે રૂપાન્તર થશે. અમુક સ્થિતિ જ્યારે પરિ- પિતાને મળે, તેની યુક્તિઓ રચવા વર્તન અનુભવશે, અમુક ઘટનામાં કયારે લાગ્યા. પિતા અને પુત્ર બને જણ ફેરફાર થશે એ આપણે જાણી શક્તા અતિ લેભી હતા. અને એ લોભને નથી, પરંતુ તેનું રૂપાન્તર અવશ્ય થશે, ખાતર તેઓએ કમલાવતીને આવા વૃદ્ધએ તે આપણે જાણીએ જ છીએ. કહો કે જીવનને કિનારે પહેલા લાખા
ચંદને આ ઉવલ-યશસ્વી રાણા સાથે પરણાવી હતી, એ નિ:સંઅમલ ચાલુ હતો, તેવામાં એક દિવસ દેહ હતું. અચાનક તીર્થયાત્રાએ ગયેલા વૃદ્ધ લગ્ન પૂર્વે ચંદે, રાજ્ય ઉપરનો રાણાના મૃત્યુના સમાચાર મળ્યા. પોતાને અધિકાર વિસર્જન કર્યાને
જ્યાં સુધી રાણે જીવિત હતો ત્યાં વૃત્તાંત તેઓ જાણતા હતા. કળાને સુધી ચંદના કેઈ પણ કાર્યમાં ગાદી ઉપર બેસાડી, ચંદ રાજ્ય વ્યવસ્થા કેઈએ વાંધો ઉઠાવ્ય નહી. કહે કે ચલાવતા હતા તેની તેમને ખબર હતી. કઈ વાંધો ઉઠાવનાર હતું જ નહી. અને ચંદની દીર્ઘદ્રષ્ટી, તેની નીતિ અને વાંધો ઉઠાવવા જેવું કશું પણ ન હતું. શૌર્યથી તેઓ માહિત હતા. પ્રજા ચંદને કારણ રાજ્ય દરબારીઓ, ભાયાતો અને ચાહે છે એ બીના પણ તેમના લક્ષ પ્રજાએ સર્વે તેનાં અમલથી સંતુષ્ટ હાર ન હતી. આમ છતાં પણ જેમ હતાં; પણ હવે સમય બદલાયે. રાણાના પૂર્વ મનુષ્ય સર્વને ધૂર્ત જ દેખે છે” મૃત્યુ પછી આંખની શરમરૂપ તેમ આ બન્ને લોભી પિતા-પુત્રને ચંદ પહલ દૂર થતાં ઈર્ષારૂપ શત્રુગણ પ્રપંચ રમે છે એમ લાગ્યું. બહાર આવ્યો.
અપૂર્ણ સરસ્વતી ગુણસ્તુતિ.
લે મુનિ દુર્લભવિજયજી મહારાજ. સુણે સુણ સરસ્વતી ભગવતી, તાહરી જગ વિખ્યાત કવિજનની કીર્તિ વધે, તમ તમે કરજે માત. તુજને સહ સમરે સદા, તાહરા ગુણ અપાર; તુજ વિણ શીવ પદ નવી લહે, ભટકે સવિ સંસાર જેહને સરસ્વતી સહાય છે, તેહ કવી કહેવાય તુમ પસાય છંદ સ્તવન રચું, પૂર્ણ કરજે માય. હંસ વાહની સરસ્વતી, થાજો ભાત પ્રસન્ન ભલા ભાવ મુજને દીયે, દેજે સસ વચન. ગુરૂ માતા ગુરૂ પિતા, જ્ઞાન દી મહારાજ, આપ પુચ પસાયથી, સફલ હોય મુજ કાજ. ૫
