________________
મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી મહાન આચાર્ય શ્રી હેમચંદ્રસૂરિ
ગુણવંતી ગૂજરભૂમિના સાર્વત્રિક જાતિ. માતા-પિતા આદિ ઉપરથી ગૌરવમાં ઉમેરો કરનાર મહાન ગૂર્જરેશ્વર આંકવામાં નથી આવતી”—એ વાત મહારાજાધિરાજ શ્રી સિદ્ધરાજ જયસિંહ- સંપૂર્ણ રીતે સત્ય હોવા છતાં સામાન્ય દેવના હૃદયમાં અને તેમની રાજસભામાં પ્રજા તેમના વિશેની આ જિજ્ઞાસાને અગ્રસ્થાન પ્રાપ્ત કરનાર, ગૂર્જરેશ્વર રેકી શકતી નથી; એટલે સૌ પ્રથમ મહારાજ શ્રી કુમારપાળ દેવને અને અહીં ભગવાન શ્રી હેમચંદ્રના જન્મજૈન પ્રજાને તારણહાર, ભારતીય પ્રજાના સ્થાન આદિનો પરિચય આપવામાં કરકમલમાં અપૂર્વ અને વિશાળ સાહિ- આવે છે. ત્યને વારસે અર્ધી જનાર અને કરનાર ભગવાન શ્રી હેમચંદ્રને જન્મ વિશ્વમુખી પ્રતિભાથી ભારતભૂમિને વિક્રમ સંવત ૧૧૪૫ની કાર્તિકી પૂનમને તેમજ જૈનપ્રજાને સમગ્ર વિશ્વમાં અમર દિવસે ધંધૂકામાં થયો હતો. તેમના કરનાર કલિકાલ સર્વજ્ઞ મહાન આચાર્ય પિતાશ્રીનું નામ ચાચિગ હતું, માતાનું શ્રી હેમચંદ્રનાં સંબંધમાં કાંઈ પણ નામ પાહિણી હતું અને તેમનું પિતાનું લખવું, એ આ પળે માની લઇએ નામ ચંગદેવ રાખવામાં આવ્યું હતું. તેટલું સહેલું નથી. તે છતાં એ મહા- તેમની જ્ઞાતિ મેઢ હતી. પુરુષની પ્રતિભા, એમનું ગંભીર જ્ઞાન,
ભવિષ્યવાણી એમની સાધુતા; એમનું સ્વપર શાસ્ત્ર
શ્રી હેમચંકના જન્મ પહેલાં તેમનાં વિષયક પારંગતપણું, એમની રાજનૈતિક નિપુણતા અને વ્યાવહારિક તેમનાં માતા પિતાને થયાં હતાં. જેઓ
ગુરુ ભગવાન શ્રી દેવચંદસૂરિનાં દર્શન દક્ષતા, પિતાના જમાનાની સમર્થ
ચંદ્રગ મુકુટમણ અને પૂર્ણતલ વ્યક્તિઓમાં તેમનું સ્થાન વગેરે
ગછના પ્રાણ સમા હતા. તે વખતે હકીકતેને સામાન્ય જનતાને ખ્યાલ
તેમણે ચાચિગ અને પાહિણીને જણાવ્યું આવે એ બદલ સહજ ભાવે આ
હતું કે—“તમારો પુત્ર જૈન શાસનને પ્રયતન કરવામાં આવ્યો છે. -
ઉદ્ધારક મહાપ્રભાવક પુરુષ થશે.” જન્મ સ્થાનાદિ
બાલ્યકાળ અને ગૃહસ્થ જીવન “વિશ્વની મહાન વિભૂતિઓના આચાર્ય હેમચંદ્રના બાલ્યકાળ જીવનની કિંમત તેમના જન્મ સ્થાન, અને ગૃહસ્થ જીવન વિષે આપણે પણ