________________
૧૯૯
સંપ્રતિરાજાની પડે માંસાહારિયાને પણ સત્તાના બળે હિંસા કરતાં અટકાવવા, હિંસક ગાય આદિ પ્રાણીઓને મારતા હોય તે સત્તાનું બળ ગમે તે રીતે મર્યાદામાં રહી અજમાવવું જોઈએ, નાના અને મારા જીવોને રક્ષણ કરવામાં પિતાની સત્તાયુક્તિના બળે અન્ય જનોને પણ તે કાર્યમાં પ્રેરવા, સતાના બળ વડે જીવદયાનાં પુસ્તક રચાવીને તેમજ છપાવીને સર્વત્ર તેવા પુ સ્તકોનો ફેલાવો કરે ઈત્યાદિ લક્ષ્મીસત્તાથી અભયદાન જાણવું.
અભયદાન સમાન કોઈ જગતમાં દાન નથી. દ્રવ્ય અને ભાવ અભયદાન સમજવું જોઈએ. કોના પ્રાણ બચાવવા તે દ્રવ્ય અભયદાન છે અને સવ અગર અન્ય છાના જ્ઞાન દર્શન ચારિત્ર ગુણે ખીલે તે ગુણોનું રક્ષણ થાય તેવું બોલવું. તે ઉપદેશ દેવો, તેવી પ્રવૃત્તિ કરવી. આમાના ગુગોનું રક્ષણ કરવું. અનંત ભાવના દુઃખથી આત્માને તેમજ અન્ય આત્માઓને છોડાવવા. સમકિત તથા ચારિત્રનો ઉપદેશ આપવો. શ્રી વીર પ્રભુનાં તો ઉપદેશવાં, આત્મજ્ઞાન ધ્યાન કરવું ઈત્યાદિ ભાવ અભયદાન જાણવું.
સય ધર્મ સાધકે વિચારશે કે અભયદાનથી પિતાને તથા અન્ય અને અત્યંત લાભ થાય છે. અભયદાન દેનાર શ્રી શાંતિનાથના પૂર્વ ભવમાં મેઘરથ રાજાની પિંડે ઉત્તમ પુણ્ય પ્રાપ્ત કરે છે, સર્વ પ્રકારના દાનોમાં અભયદાનની શ્રેષ્ઠતા બતાવી છે. તે ઉપર અભયપ્રદા રાજાની કથા કહે વામાં આવે છે.
અભયદાન વિષે અભયપ્રદ જાની કથા. ભાવનગરમાં ચેતન નામને રાજ પંચેન્દ્રિય પ્રધાનોથી વિભૂષિત થછતો પ્રાણ પ્રજા૫ર રાજ્ય કરતો હતો. એક દિવસ તે રાજના નગરમાં હિંસક નામના ચોરે મોટી ચોરી કરી, અનેક ઉપાયથી કાટવાળે ચોરને પકડ્યો અને રાજાની પાસે લાવ્યા, વિવેક નામના ન્યાયાધીશે હેને ફાંસીની સજા કરી. કેટવાળ તે ચોરને નગરમાં ફેરવીને હાહાકાર થએ તે
સ્મશાનભૂમિ તરફ લઈ જાય છે તેવામાં રાજ કાયા મહેલના દર્શન નામના ગેખમાં બેસીને તે ચોરનું ચરિત્ર જુએ છે. તે રાજાની સાથે તેની પાંચ રાણુઓ પણ બેઠી હતી, ચારને દેખીને રાણુઓને દયા આવી, ચોરને બચાવવા માટે તેણીઓના આત્માએ લલચાયા, ઉચિતદાન રાણીએ રાજાને નમસ્કાર કરી કહ્યું કે હે રાજન ! જો તમે મારી ઉપર સંતુષ્ટ હોતો મહારૂ વચન માની આ ચારને એક દિવસ માટે છોડે. રાજાએ તેણીનું વચન માન્યું,
