________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ચાર મહાપુરુષ
[ એક તુલનાત્મક અધ્યયન ] લેખક :–૫' શ્રીયુત ખલભદ્રજી જૈન
રામ-કૃષ્ણ અને મહાવીર-બુદ્ધ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભારતીય ધર્મોમાં જે મહાપુરુષોની સર્વાધિક માન્યતા છે, તેમાં રામ-કૃષ્ણુ, મહાવીર અને બુદ્ધ પ્રમુખ છે. આ ચાર મહાપુરુષોની જન્મ ભારતમાં થયા છે. તેમના પ્રતિપાતિ અથવા ષ્ટિ ધર્મના આવિર્ભાવ પણ ભારતમાં જ થયા છે. આ ચારે મહાપુરુષામાં પ્રથમના એ વૈદિક સંસ્કૃતિના પ્રતિનિધિ છે અને છેવટના એ શ્રમણુ સસ્કૃતિના પ્રથમના અને મહાપુરુષા ભગવાન હોવા છતાં મનુષ્યરૂપે ઉત્પન્ન થયા અને છેવટના એ મહાપુરુષા મનુષ્ય હોવા છતાં પણ પેાતાના પ્રયત્નોથી ભગવાન બન્યા એમ એમના ધર્મોનુયાયીઓ માટે છે. રામ અને કૃષ્ણના જન્મનું પ્રયાજન અધમના વિનાશ અને ધર્મની હતું અને એ પ્રયેાજન માટે તેમણે દુષ્ટોના નિગ્રહ અને શિષ્ટોના અનુગ્રહ કર્યાં; અર્થાત્ ધર્મના માર્ગોમાં આડે આવનારા અધમી દુષ્ટાને વિનાશ કરીને તેમણે ધર્મની સ્થાપના કરી પર'તુ મહાવીર અને બુદ્ધના માર્ગે એનાથી ભિન્ન હતા. તેમણે ધર્મની સ્થાપના અને અધમના વિનાશ કર્યો પરંતુ એને માટે તેમણે ન તે દુષ્ટોના નિદ્ધ કર્યું કે ન શિશ્નોના પક્ષ લીધો; પરંતુ જે દુષ્ટ હતા, અધામિક હતા—તેમનુ હૃદયપરિવર્તન કર્યું', તેમણે તેમનાં દુષ્કૃત્યને સમજાવ્યાં અને તે દુષ્કૃત્ય પ્રત્યે તેમના હૃદયમાં ઘૃણા ઉત્પન્ન કરી, જેના કારણે તેઓએ એવા કુમાગ છેાડી ધર્મ અંગીકાર કર્યાં.
સ્થાપના
તેમનું
કંઇક વધુ ઊ'ડાણથી વિચાર કરીએ તા આપણે જોઈ શકીએ કે રામ જે કંઈ કર્યુ. તે ગૃહસ્થીમાં રહેતાં જ ગૃહસ્થાની વચ્ચે ગૃહસ્થાના માટે કર્યું, ગી તેથી © ક્રાર્યક્ષેત્ર ગૃહસ્થ બની રહ્યું. આને જ ખીજા શબ્દોમાં કહીએ તે કહેવુ" પડશે કે તેમનુ કાર્યક્ષેત્ર પ્રવૃત્તિના માર્ગ હતું, પરંતુ મહાવીર અને બુદ્ધે સ્વય' ગૃહસ્થીના ત્યાગ કરી, તપશ્ચરણુ કરી, સૌથી પહેલાં આત્મશુદ્ધિ કરી અને ત્યારે જ જે તેમણે કર્યું" તેના ઉદ્દેશ ગૃહસ્થ માને ત્યાગની તરફ અને નિવૃત્તિની તરફ લગાવાતા રહ્યો હતા. અર્થાત તેમના માગ નિવૃત્તિપ્રધાન હતા. રામ અને કૃષ્ણે મુનિઓની રક્ષા કરી, ધર્માંના પક્ષ લીધેા, તેને માટે મુહ ક્યું અને તે એટલા માટે કર્યું કે ગૃહસ્થને માગ દુષિત રહે.
For Private And Personal Use Only
