Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
""
www.kobatirth.org
.
કનકકુશલણુ અને એમની
કૃતિ
(લે. પ્રેા. હીરાલાલ ૨. કાપડિયા એમ. એ. )
ભક્તામર--કલ્યાણુમન્દિર-નમિશણુસ્તાત્રત્રયમ્ '' નામનું પુસ્તક દે. લા. જે. પુ. સસ્થા તરફથી ઈ. સ. ૧૯૭૨માં પ્રસિદ્ધ થયું છે. એની સંસ્કૃત ભૂમિકા ( રૃ, ર૯-૩૦ ) માં મે’કનકકુશલગÇિના આ પિરચય તેમ જ એમની સેાળ કૃતિ વિષે સંક્ષેપમાં ઉલ્લેખ કર્યો છે. ત્યાર બાદ ઈ. સ. ૧૯૩૩માં જૈન સાહિત્યના સુક્ષિપ્ત ઇતિહાસ પ્રસિદ્ધ થયા છે. એની ૮૭૦મી અને ૮૯૧મી કેડિયામાં કનકકુશલ અને એમની કૃતિ વિશે સક્ષિપ્તમાં નોંધ લેવાઇ છે. આ અરસામાં “માત્માનદ પ્રકાશ”ના વિ. સં. ૧૯૮૮ના માગશરના માં સૌભાગ્ય'ચમીથા ’ નામના લેખમાં મા ગણિ અને એમની કૃતિ વિષે થોડાક ઉલ્લેખ છે. આ લેખ * વસ્તુપાલનું વિદ્યામંડળ અને ખીન્ન લેખા નામના લેખ-સંગ્રહમાં ૧૧મા લેખ તરીકે આ વર્ષે પાયા છે. અને એ લેખા અ. ભોગીલ લ સાંડેસરાના છે. આમ આ ગણિ વિષેની માહિતી પૂરી પાડનાર આા ત્રણુ મુખ્ય સાધના છે.
"6
30
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
k
દીક્ષાગુરુ ને વિદ્યાગુરુ-કનકકુશલણુએ દાનપ્રકાશ છે. એના પ્રત્યેક પ્રકાશના અન્તમાંની પુષ્ટિકામાં એમણે પેાતાને પરિચય આપતાં કહ્યું છે કે ‘ તપાગચ્છ ’ના નાયક શ્રીવિજયસેનસર?શ્વરના શિષ્ય શ્રીસેામકુશલણિના શિષ્ય પડિત નકકુશલગણિકૃત જ્ઞાનપ્રકાશ છે. આ દાનપ્રકાશની પ્રથતિમાં તે પેાતાના વિદ્યાગુરુ તરીકે વાચક શાન્તિચન્દ્ર અને વિષ્ણુધ કમલવિજયા ઉલ્લેખ કરે છે. હિજ઼ોકથાની પ્રસ્તિમાં અને સાધારણ જિન સ્તવની વૃત્તિની પુષ્ટિકામાં એમણે પાડાને વિજયસેનસૂરિના શિષ્યાણુ ' તરીકે અને ભક્તામરસ્તાત્રની વૃત્તિની પ્રશસ્તિમાં હીરવિજયસૂરિના શિષ્યાળુ ’ તરીકે ઓળખાવેલ છે આમ એમણે લઘુ શિષ્ય ' અવાળા શિષ્યાળુ ' શબ્દ ' શબ્દ ' તેમજ એના પશુ શિષ્યના અર્થમાં વાપર્યાં છે. જૈ॰ સા × ઈ ( ૬ ૮૯૦) માં કનકટ્ટશલને, વિજયસેનસૂરિના શિષ્ય તરીકે ઓળખાવાયા છે તે ભૂલ છે. આ બૂશ્ શિષ્યાહુ ' ને લઘુ શિષ્ય એ એક જ અર્થ ખ્યાલમાં રહેવાથી થઈ હશે. હું ૮૯૧માં વિક્રમના સત્તરમા શતકમાં સંસ્કૃત અને પાય ત્રથાના ગદ્યાત્મક અનુવાદરૂપે ખાલવોાધ-ટમા કયા કયા થયા છે તેના ઉલ્લેખ કરતી વેળા “ ત. નકકુશલે સ. ૧૯૫૫માં દત્તગુણમજરીથા, સૌભાગ્યપચમીકથા અને જ્ઞાનપંચમીકથા પર ” એવા ઉલ્લેખ છે. આમ અહીં એક જ કૃતિને ત્રણ ભિન્ન ભિન્ન ગણી તૈય એમ લાગે છે. એટલે જો એ એમ જ હોય. તે એ પણ ભ્રાન્ત ઉલ્લેખ છે એમ એમને કૃતિાલાપ વિચારતાં જણાય છે.
કૃતિકલાપ
નસુન્દરગણુિની કૃતિઓનાં નામ બને ત્યાં સુધી એના રચનાના ઉલ્લેખ પૂ આર્હો હું રજુ કરું છુંઃ
નામ
ઋષભ ! નમ્ર ' સ્તોત્રવૃત્તિ
૧ માં વર્ષોંમાં હીરવિજયસૂરિના ઉનામાં વર્ગવાસ થયા.
For Private And Personal Use Only
રચના-વ વિ. સં. ૧૬પર'
| SR No. | 521646 |
| Book Title | Jain_Satyaprakash 1948 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad |
| Publisher | Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad |
| Publication Year | 1948 |
| Total Pages | 24 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Satyaprakash, & India |
| File Size | 11 MB |