________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૩]. જૈન દર્શનને સમન્વયવાદ
૭ કદાચિત હેય પણ, નયે , અવક્તવ્ય પણ છે
[] અજ્ઞાનવાદ–આ સાઠાદનું અનિવાર્ય પરિણામ થયું અજ્ઞાનવાદ (Scep. tisim) અજ્ઞાન, ન કે જ્ઞાન, મેક્ષનું સાધન સમજવામાં આવ્યું. અને આ અનિવાદની સપ્તભંગીઓ અને નવ તત્તની મદદથી ૬૭ અપવાદ માનવામાં આવ્યા. આ સંખ્યાની વ્યાખ્યા આ પ્રકારે થશે--સપ્ત ભંગીઓની દૃષ્ટિથી નવતરમાં પ્રત્યેકના હિસાબથી સાત ભેદ થશે; ઉદાહરણતઃ જીવના હિસાબથી –
જીવ
સર્વ અસત્વ સદસર અવાયત્વ સાથત્વ અવાવ સદાવાવ
- આ કમથી પ્રકારતઃ નવ તના હિસાબથી ૯*૭=૬૩ ઉપભેદ થયા પરંતુ રત્વ, અસરવ, સદસ, અને અવાવ – આ ચાર દૃષ્ટિઓથી નવ તની ઉત્પત્તિને ખ્યાલ કરતાં ચાર વધુ ઉપભેદો થયા. આ પ્રમાણે અજ્ઞાનવાદનાં ૬૩+૪=૭ ઉપભેદ થયા. ૧૧
९. अत्र सर्वत्र सप्तभङ्गिनयाख्यं न्यायमवतारयन्ति जैनाः, स्यादस्ति, स्यानोस्ति, स्यादस्ति च नास्ति च, स्यादवक्तव्यः, स्यादस्ति चावक्तव्यः, स्यानास्ति चोवक्तव्यः, स्यादस्ति नास्ति चावक्तव्य इति
--सर्वदर्शनसंग्रह ૧૦ પ્રાયઃ જેનીઓની માન્યતા અનુસાર તેની સંખ્યા નવ છે. જીવ, અજીવ, પુણ્ય, પાપ, આશ્રવ, સંવર, નિજના, બંધ અને મોક્ષ –
जीवोजीवौ तथा पुण्यपापमानवसंवरौ ।
बन्धश्च निर्जरा मोक्षः नवतत्त्वानि तन्मते ॥ --षड्दर्शनसमुच्चय 29 Thus we have these seven schools under the first principle' and extending the same classification to each of the other eight principles' we have nine times seven, i. e., sixty three schools. These refer to the nature of the nine “principles' severally, but as for their origin in general four other schools are possible, viz', sattya, asattva, sadasattva, and avachyatva--the other three forms of the seven possible variations are not used in this case as they are used only in respect of the several parts of a thing only after its origin has taken place which is not the case here. The last four added to the previous sixty-- three give us sixty--seven schools under Ajnanavada.
--School and sects in Jain Literature--Amulyachandra sen,
page 36.
For Private And Personal Use Only
