Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૨-૩ ] સર્વાવાદ અને એનું સાહિત્ય
[૩૭ લઈને એઓ વિદનિરપેક્ષ સાક્ષાત ધર્મજ્ઞના કે સર્વજ્ઞના અસ્તિત્વને વિરોધ કરે છે, પરંતુ વેદદ્વારા ધર્માધમ કે સર્વ પદાર્થ જાણનારને એઓ નિષેધ કરતા નથી.
આ પ્રમાણે સર્વજ્ઞત્વની ના પાડનાર તરીકે ચાર્વાક, અજ્ઞાનવાદી અને પૂર્વમીમાંસકની ત્રિપુટી છે, જ્યારે એની હા પાડનારાં તો અનેક દશને છે. જેમકે જેન, બાદ્ધ, વેદાન્ત, સાંખ્ય–યોગ અને ન્યાય-વૈશેષિક. બૌદ્ધોને સર્વજ્ઞતા ઈષ્ટ છે પરંતુ મોક્ષમાર્ગ માં એ નિરુપયોગી છે એમ એઓ માને છે. સાંખ્ય-ગસર્વજ્ઞતાને ગજન્ય એક વિભૂતિ ગણે છે. એ વિભૂતિ દરેકને મળે જ તેમજ એ મળ્યા વિના મેક્ષ ન જ મળે એ વાત આ દર્શનને માન્ય નથી. વેદાન્ત સર્વજ્ઞતાને અંતઃકરણનિષ્ઠ માને છે. એ સર્વજ્ઞતા જીવન્મુક્ત દશા સુધી રહે છે, પરંતુ મુકત દશામાં એ હતી નથી, કેમકે એ સમયે તે બ્રહ્મનું શુદ્ધ સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપ પ્રગટે છે.
આ તે સર્વસવાદની સામાન્ય રૂપરેખા થઈ. આ સંબંધમાં વિસ્તૃત ઊહાપોહ જે ગ્રન્થમાં થયેલ છે તેની કામચલાઉ યાદી હું અહીં ભાષા અનુસાર રજુ કરું છું—
પાઈ ધવલા (ભાગ ૧, પૃષ્ઠ ૬૩-૬૬) : વીરસેન (દિગબર) ધમ્મસંગહણિ (ગાથા ૧૨૦૪-૧૩૨૪): હરિભદ્રસૂરિ (યાકિની મહત્તાના ધર્મસનું) વિસાવસ્મયભાર (ગા. ૧૫૭૭–૧૫૭૯) : જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણ
જ્ઞાનબિન્દુ (પૃ. ૧૯-૨૨૭) : ન્યાયાચાર્ય યશોવિજયગણિ તત્ત્વસંગ્રહ (કારિકા ૩૧૨૪-૩૨૪૬) શાંતરક્ષિત (બૌદ્ધ) તત્ત્વસંગ્રહપજિકા (પ્રસ્તુત ભાગ ) : કમલશીલ (બૌદ્ધ) તત્ત્વાર્થ વાર્તિક (પૃ. ૨૫૧-૨૫૩) વિદ્યાનંદિ (દિગંબર)
તન્હાવધવિધાયિની (પૃ. ૪૩-૬૯) : તર્ક પંચાનન અભયદેવસૂરિ તક રહસ્યદીપિકા (પત્ર ૫૦ અ–૫૩ આ): ગુણરત્નસૂરિ નન્દીવૃત્તિ ( પત્ર ૨૪ અ-૨૦ આ) : મલયગિરિરિ નયચક્ર (લિખિત પ્રતિ, પત્ર ૧૨૩ અ) : મલવાદી ન્યાયકુસુમાંજલિ (સ્તબક ૧, શ્લોક ૧૩-૧૫): ન્યાયતીર્થ ન્યાયવિજય ન્યાયવિનિશ્ચય (કારિકા ૪૦૬-૪૧૫) : અકલંક (દિગંબર) પ્રમાણુમીમાંસા (અધ્યાય ૧, આલિંક ૧, સત્ર ૧૬-૧૭): કલિકાલસર્વજ્ઞ હેમચન્દ્રસૂરિ મીમાંસા શ્લોકવાર્તિક) સુ. ૨, શ્લે. ૧૧૦-૧૪૩) : કુમારિક ભટ્ટ (મીમાંસક) યોગસૂત્ર (પાદ ૧, સે. ૨૫) : પતંજલિ (યગ ) . વિચારત્રયીની પ્રસ્તાવના (પૃ. ૧૦૬) : લક્ષ્મણશાસ્ત્રી દ્રાવિડ વ્યમવતી (પૃ. ૫૬૦) : મશિવ (વૈશેષિક) ૧ આ કસાયપાહુડ અને દાસપાહુડની ટીકા છે. ૨ આ સિદ્ધસેન દિવાકરે રચેલ સમ્મઈપયરણની સંસ્કૃત ટીકાનું નામ છે.
૩ ધર્મવાદ અને સર્વત્તવાદ એ બે વાદનું અહીં નિરાકરણ દે, જ્યારે તરવસંગ્રહ (પૃ. ૮૪૬ અને પછીનાં)માં એ બંનેનું સમર્થન છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 521605 |
| Book Title | Jain_Satyaprakash 1944 11 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad |
| Publisher | Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad |
| Publication Year | 1944 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Satyaprakash, & India |
| File Size | 13 MB |