Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ્ઞાનગોચરી
સં. મુનિરાજશ્રી ન્યાયવિજયજી
( ગતાંકથી ચાલુ) શિવપૂન સંબંધી આગળ લખતાં શ્રીયુત ક્ષિતિમોહન સેન જે જણાવે છે તેને સાર આ પ્રમાણે છે.
“સુપ્રસિદ્ધ દક્ષયજ્ઞમાં શિવજીને ન બોલાવવાનું કારણ વસ્તુતઃ એ જ છે કે આર્ય વેદાચાર સાથે આતર શિવોપાસનાને જ વિરોધ હતો. દક્ષને શિવજી પ્રત્યેનો વ્યકિતગત સંબંધ હોવા છતાંયે યજ્ઞમાં શિવજીને ન બોલાવ્યા તેમાં વ્યક્તિગત વિરાધ હતા, એ વિરોધ આર્ય અને આતર સંસ્કૃતિનો વિરોધ હતું. દક્ષના યજ્ઞમાં શિવજીને ન બોલાવ્યા અને શિવજી રહિત યજ્ઞને “ભૂત-પ્રેત-પ્રથમાદિ દ્વારા ધ્વંસ કરવામાં આવ્યો. આ કથા આટલું સ્પષ્ટ સૂચન કરે છે કે આ સમય સુધી શિવજી આતર જાતિના દેવતા હતા, નહિ કે આર્ય જાતિના. તે સમયે શિવજી, કિરાતવેશી શિવાની, શબરીમતિ, શિવશબિર આદિ આપેંતર જાતિઓથી પૂજિત હતા. આ સંબંધી અનેક કથાઓ પુરાણોમાં જુદી જુદી રીતે ઉપલબ્ધ થાય છે.”
આગળ વધતાં ક્ષિતિ બાબુ લખે છે કે--
વૈદિક યુગમાં શિવનામધારી એક જનપદવાસી મનુષ્યની સૂચના મળે છે ખરી; (ઋગવેદ ૭-૧૮-૭ ), પરંતુ પુરાણમાન્ય શિવજી સાથે આ લોકેનો શો સંબંધ હશે એ કાંઈ સમજાતું નથી ? અનેક અનાર્ય દેવતાઓને આર્ય લેક અસ્વીકાર નથી કરી શક્યા, કારણ કે પિતાની આસપાસ તરફ ચાલતા પ્રભાવને રોકવો એ અસંભવિત વસ્તુ છે. પ્રાચીન આર્યગણ પણ સમજતા હતા કે ગણ-ચિત્તને પ્રસન્ન કર્યા સિવાય રહેવું કઠિણ છે, એટલે યજ્ઞમાં સૌથી પ્રથમ જ ગણ-દેવતા ગણપતિની પૂજાની વ્યવસ્થા કરવામાં આવી. પ્રાચીન હવ્ય-કવ્યના મંત્રોમાં ઘણા મંત્રો એવા છે કે જેમાં અસુર, યાતુધન અને
દેને દૂર કરવાની પ્રાર્થના કરવામાં આવી હોય; જેમ કે આજ પણ શ્રાદ્ધ સમયના મંત્રમાં બોલાય છે કે--
“ओं निहन्मि सर्व यदमेध्यवद् भवेद हताश्च सर्वेऽसुरदानवा मया रक्षांसि यक्षाः सपिशाचसंघा :
हता मया यातुधनाश्च सर्वे (पुरोहित दर्पण १३१६, १५४५) આગળ ઉપર કveતા સસુરા અક્ષાંતિ હિg :
પરંતુ આવી રીતની ખેંચતાણુથી યક્ષ-યાગનું કામ કયાંસુધી ચાલે તેમ હતું ? એટલે યજ્ઞના આરંભમાં જ ગણપતિની પૂજાનું વિધાન કરવું પડયું. આ જ કારણે ગણપતિનું બીજું નામ વિઘનાશન પ્રસિદ્ધ છે. આવી રીતે જ હેમાગ્નિની પાસે જ શાલિગ્રામની શિલા સ્થાપિત કરી ગણ-ચિત્તને પણ પ્રસન્ન કરવા પડતા હતા. અને તેવી જ રીતે પશ્ચિમ ભારતમાં હનુમાન આદિની પૂજા પ્રચલિત થઈ હોય એમ જણાય છે.
ધનું દની વાજસનેયી સંહિતામાં (૨-૯ ૧-૧૦) ઉપર્યુકત કારણોથી જ રૂદ્ર અને * ૧ શિવજીની સેના. સં.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 521557 |
| Book Title | Jain Satyaprakash 1940 05 SrNo 58 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad |
| Publisher | Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad |
| Publication Year | 1940 |
| Total Pages | 44 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Satyaprakash, & India |
| File Size | 21 MB |