________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દિગમ્બરની ઉત્પત્તિ
૧૬૧
વ્યાખ્યાની અંદર સ્પષ્ટ શબ્દોમાં જણું- સામાન્ય જાતિવાચક એ ઉપકરણ શબ્દ વવામાં આવ્યું છે કે શરીરની શોભા વાપર્યો તે જ જણાવી આપે છે કે કરનારે સાધુ શરીર--બકુશ કહેવાય અને પછી અને કમંડળ માત્ર બે જ વસ્તુ મહામૂલ્યવાળાં, વિવિધ વર્ણ વાળાં અને ઉપકરણ તરીકે નથી. પ્રમાણથી વધારે ઉપકરણની ઈચ્છાવાળો SSA
બા ઉપકરણની શેભા કરતાં પણ
છે જ તથા ઉપકરણોની શેવ કરનારો સાધુ તે ઉપકરણ બકુશ કહેવાય. જે દિગંબર
નિગ્રંથતાનું નહિ જવું. ભાઈઓ પિતાના જ આચાર્યોની કરેલી વળી એ પણ ધ્યાન રાખવાની જરૂર આ તસ્વાઈની ટીકાઓનું મધ્યસ્થપણે છે કે પછી અને કમંડલમાં બહુ મૂલ્યઅવલોકન કરે તે તેને સ્પષ્ટપણે પણું અને અનેક રંગપણું હોવાને માલમ પડે કે ઉપકરણને ધારણ કરવાં સંભવ તે કઈ પણ પ્રકારે નથી. બહુ તે સાધુઓને લાયક જ છે, પણ માત્ર તે મૂલ્ય અને વિવિધ વર્ણવાળા ઉપકરણ બહુ મૂલ્યવાળાં કે અનેક વર્ણવાળાં રાખવાનું તો ત્યારે જ બને કે પછી અને રાખવા તે સાધુતાને દૂષિત કરનાર છે. કમંડલ સિવાય બીજ ઉપકરણે હાય. તેમ જ સાધુતાને સાધવાના ઉપકરણે વળી એ વાત પણ ધ્યાનમાં રાખવાની પિતાની પાસે વિદ્યમાન છતાં જે અધિક
કે બહુ મૂલ્ય અને વિવિધ વર્ણવાળા અધિક ઉપકરણની ઈચછા રખાય છે તે માત્ર સાધુતાને દૂષિત કરનાર છે.
ઉપકરણે ઈચ્છવા અને રાખવા છતાં સાધુને ઘણી ઉપધિ હોવાથી ઉપ
પણ તે સાધુને દિગંબર શાસ્ત્રકારો પણ
બકુશ એવા સાધુ ગણી તે બકુશને કરણ શબ્દની યોગ્યતા
નિગ્રંથના ભેદમાં જ ગણાવે છે, અર્થાત આ સ્થાને એ વાત પણ ધ્યાનમાં
સદોષ નિર્ચથતાવાળા જણાવે છે. પણ રાખવાની છે કે જે સાધુતાના સાધનેને
સર્વથા નિર્ચથતાના અભાવવાળા જણમાટે સાધુઓને ઘણું ઉપકરણની જરૂર
વતા નથી, કેમકે જે બહુ મૂલ્ય, વિવિધ ન હેત પણ વર્તમાનમાં દિગંબરે પ
વર્ણ અને અધિક ઉપકરણ રાખવાથી તાના સાધુઓને અંગે માને છે તેમ
પણ સાધુતાને નાશ જ થઈ જતે માત્ર કમંડલ અને પછીની ઉપકરણ
હોત તો તેવા સાધુઓને બકુશ સાધુ તરીકે જરૂર ગણાઈ હેત તો ઉપકરણ
તરીકે ગણવાને અને તેવા બકુશ સાધુને બકુશ ગણાવતાં સામાન્ય ઉપકરણ શબ્દ નિથિના પેટા ભેદ તરીકે ગણવાને વખત ન રાખતાં તે પછી અને કમંડલના
જ આવત નહિ. ચકખાં નામ જ દઈ દેવાત. તે બેના નામ ન લેતાં ભગવાન ઉમાસ્વાતિ વાચ- બકુશ આદિ કમને લીધે નિગ્રંથ કએ ભાષ્યમાં અને વિદ્યાનંદ તથા શબ્દાર્થની દિશાઅકલંકજીએ સર્વાર્થસિદ્ધિ અને રાજવા- બકુશના જણાવેલા સ્વરૂપ ઉપરથી તિકમાં ઉપકરણ બકુશને બતાવતાં જે સ્પષ્ટ સમજી શકાશે કે નિગ થ અને
For Private And Personal Use Only