________________
૩૮૫ : શ્રી સિદ્ધચક્ર]
વર્ષ ૮ અંક-૧૯-૨૦
[૩ ઓગસ્ટ ૧૯૪૦,
એક ચીજનો હોય અને સ્વયં કારણકાર્ય ઉભયરૂપ હોય એટલે તો તેને અનાદિ માન્યા સિવાય છુટકો નથી. જો તેમ ન માનીએ તો કાં તો વગર કાર્ય કારણ માનવું પડે એટલે અંકુરો અને બીજને અનાદિ
જૈનો ઈશ્વરને જગત્ બનાવનાર માનીને જુલમગાર તરીકે નથી માનતા. નાનાં બચ્ચાંએ ઈશ્વરનું શું બગાડ્યું હતું કે તેને નવ માસ ગંદકીમાં (ગર્ભસ્થાનમાં) ગોંધી રાખ્યો? ઘાતકી સરકાર પણ માનવાં જ પડશે, અંકુરા વગર બીજ નથી, બીજબાલકના ગુન્હાને ગુન્હો ગણતી નથી. સાત વર્ષ
વગર અંકુરો નથી. તેવી જ રીતે અહિં જન્મ અને
સુધીના બાલક ઉપર ફોજદારી આરોપ ઘડી શકાતો
કર્મની પરંપરા છે.
નથી અને સાત પછીથી ચૌદ વર્ષની અંદરની વયમાં
ઈશ્વર દયાળુ કે જુલમગાર?
પણ તે છોકરો ગુન્હો તથા તેના પરિણામને સમજે
શકતી હોય, કુંઠિત થઈ હોય, તેઓ ‘અનાદિ’તો શબ્દથી અટકાવે છે એમ કહેનારાઓ કેટલાક છે. પણ તેઓને તેમ કહેવાનું કારણ જુદું છે. જૈનો, બૌદ્ધો, મીમાંસકો, અને સાંખ્યો વિગેરે તો જગતને
અનાદિ માને છે. ફકત જગતની શરૂઆત પૌરાણિકો
માને છે. તેઓ માને છે કે જગતને ઈશ્વરે બનાવ્યું. પછી પ્રશ્ન ઉભો જ રહે છે કે ઈશ્વર ક્યારથી થયો? જગત વિના તે હતો ક્યાં કહો કે? ઈશ્વરને તો અનાદિ કહેવો જ પડ્યો! અનાદિતત્ત્વ તો ઉડાવી શકાયું જ નહિં. તેઓને ઈશ્વરના દલાલ બની, મરેલાના નામે માલમલીદા ઉડાવવા છે. ‘અમને આપો! તમને તેનો બદલો ઈશ્વર આપશે. અથવા તમો અહિં અમને આપશો તે મુજબ મરેલા તમારા કુટુંબને ત્યાં ઈશ્વર આપશે' એમ કહીને, તથા
જેની દૃષ્ટિ રોકાઈ ગઈ હોય, પહોંચી ન છે તેમ લાગે તો જ ગુન્હેગાર ગણાય છે; નહિં ગુન્હેગાર ગણાતો નથી. સાત વર્ષની વય સુધી તો ગુન્હેગાર ન જ ગણાય એ નક્કી છે. સાત વર્ષ પછી સમજણનો અધિકાર માનવામાં આવ્યો. નાનાં બચ્ચાંને ‘સાચું બોલ' એમ ક્યા હક્કથી કહીએ છીએ? એ સાચું જુદું સમજે છે એમ સમજીને પૂછાય છે ને? ‘જીવ ન મરાય' એમ ગળથુથીમાં નાંખ્યું તેથી સમજણો ગણ્યો અને ત્યારે જ એને જીવન મરાય' એમ કહેવામાં આવે છે. જો બહેનને મારીએ તો પરભવમાં થોરીયા થવાય, એમ બાલકને સમજાવો છો તો સમજણો ગણ્યો છે ને? ચૂંટણીમાં હક કોને અપાય છે? ચૂંટણી મંડળ પરત્વે છે કે વોર્ડ પરત્વે છે પણ ચૂંટણી ધર્મપરત્વે નથી.
શ્રાદ્ધાદિ કરાવીને પેટ તથા પટારા ભરવા છે. જે ચૂંટણીનું તત્ત્વ લોકની દિશાએ છે. ધર્મની દિશાએ ચૂંટણી નથી. અલાયદા હક તરીકે ચૂંટણી નથી. ઈંગ્લેંડમાં હજી પાદરીઓના મુખ્યને અમુક હક છે તેમ હિન્દુસ્તાનમાં નથી. સરકારી ધારા લોકદૃષ્ટિથી કરવામાં આવ્યા છે, પણ તેમાં પણ સાત વર્ષની પહેલાંના બાલક માટે ગુન્હેગારી છે નહિં. ઈશ્વર
ઈશ્વરને કર્તા ન માને આ બધું બની શકે તેમ નથી. ત્યારે શું જૈનો ઈશ્વરને નથી માનતા? ચોખ્ખો ઉત્તર છે કે જરૂર માને છે. પણ જગતકર્તા તરીકે માનતા નથી. સંતિદાયક, મોક્ષદાયક મોક્ષમાર્ગ પ્રકાશક તરીકે ઈશ્વરને જૈનો જરૂર માને છે. હાં!