________________
૩૭૯: શ્રી સિદ્ધચક્ર] વર્ષ ૮ અંક-૧૯-૨૦
[૩ ઓગસ્ટ ૧૯૪૦, નાણાંનું રક્ષણ કરવાનું કામ કપરૂં છે. વસ્તુ મેળવાય ગુન્હેગાર બનો. વળી જેને પરણો તેનું જિંદગીભર છે મિનિટમાં, તે પણ રક્ષણમાં તો જિંદગીભર ભરણપોષણ તમારે કર્યા જ કરવાનું હોય છે તેમાં મહેનત રહે જ છે. મનુષ્યપણું મળી તો ગયું. પણ બેદરકાર બનો તો જિંદગીભરના કેદી બનાવે. કેમકે તે મનુષ્યપણું દેવપણાથી પણ વધારે કિંમતિ છે . ભરણપોષણની ફરીયાદી માંડે અને ખોરાક ન આપો
તો દરેક મહિને જીવન સુધી પણ કેદ પૂરાવે. दुलहे खलु माणुसे भवे
ફોજદારી કેસમાં તો બે પાંચ વર્ષની કેદ થાય પણ શાસ્ત્રકારો દેવભવને દુર્લભ નથી કહેતા. આમાં તો જિંદગીભરની કેદ! લગ્નની જોખમદારી દેવભવ વધારે પુણ્યથી મળે છે તે વાત જો કે ખરી નાનીસૂની નથી. તમારા બાપદાદાની આબરૂ પણ છે છતાં તેને દુર્લભ કહેવામાં નથી આવ્યો. તેને આધીન થાય છે. તે કાંઈ નવાજૂનું કરે તો મનુષ્યભવની દુર્લભતામાં જ દશ દષ્ટાંતો આપવામાં આબરૂ તમારા વંશની જાય. તિર્યંચને આમાંનું કાંઈ આવે છે, અને તેનાથી પણ અધિક દુર્લભ નરભવ છે ? જો વિષય માટે માનવજીવન હોય તો તો છે એમ કહેવામાં આવ્યું છે. કારણકે દેવભવમાં વિષયો તો અહિ ઉલટા મોંઘા છે. પરંતુ દેવતાની સંખ્યા અઢળક છે. મૃત્યુલોકમાં મનુષ્યની તિર્યચપણામાં સોંઘા છે, તથા જવાબદારી વગરના સંખ્યા મુઠીભર છે, તેથી ત્યાં દેવપણામાં ઉમેદવારી જ છે. રસનેંદ્રિયને અંગે પણ તમોને મીઠાઈ ખાવાનું ફળીભૂત થવી જેટલી મશ્કેલ નથી તેટલી મશ્કેલી મન થાય તો પૈસા જોઈશે, કંદોઈ (સુખડીયા)ને નરભવની ઉમેદવારીમાં છે. મનુષ્ય થનારે તેટલી ત્યાં કીડી મંકોડા કાયમ મફત ખાધા કરે છે. મુશ્કેલી તો વટાવી છે. જ્યારે બુદ્ધિમાન્ મનુષ્ય
આ ધ્રાણેદ્રિયને અંગે ભમરાઓ બગીચામાં કુલ સંધ્યાજ સામાન્ય ચીજની કિંમત કરે છે ત્યારે આપણને
કરે છે. રાજાની રાણીનાં ગાયનો જનાવરો નિરાંતે શાએ દંશ દાંતે દુર્લભ જણાવેલા એવા
સાંભળી શકે છે. તાત્પર્ય કે જો વિષયો જ
મનુષ્યભવની આવશ્યક ચીજ અને હેતું હોય તો મનુષ્યભવની કિંમત કરવાનું કેમ સૂઝતું નથી ! હાટહવેલીમાં, મોજશોખમાં, લાડી વાડી ગાડીમાં,
તો જનાવરપણું વધારે સારું છે. એમ ગણવું જોઈએ. અને રંગરાગમાં આપણે મનુષ્યભવની કિંમત
ધર્મ મનુષ્યભવમાં જ સધાય છે, તે માટે જ ગણીએ છીએ. પણ જો વિષયોને અંગે મનુષ્યભવની
તેને વખાણ્યો છે. કિંમત ગણવી હોય તો તો વિધાતાને શ્રાપ આપજો! પણ હાથી જેમ કામ વધારે આપે તેમ તેનો કેમકે એમ હોય તો તે વિષયોને માટે તો તિર્યચનો બોજો (ખર્ચ) પણ વધારે જ હોય. મનુષ્યભવ અપૂર્વ ભવ ઘણો યોગ્ય છે, કેમકે ત્યાં કશું બંધનજ નથી કામ કરે છે. ધર્મનું આરાધન નથી થતું નારકીમાં, અહિ તમારે સ્પર્શનેંદ્રિયનો ભોગ ભોગવવો હોય નથી થતું તિર્યંચગતિમાં કે નથી થતું દેવગતિમાં. તો પ્રથમ સ્ત્રીથી લગ્ન કરવું પડે; નહિ તો કાયદાથી મનુષ્ય સિવાય કોઈથી પણ પૂરૂં ધર્મનું આરાધન