________________
પ૬ : શ્રી સિદ્ધચક્ર] વર્ષ ૮ અંક-૩
[૨૬ નવેમ્બર ૧૯૩૯, આવશે ત્યારે ઈદ્રમહારાજા વિગેરે સમ્યક્તની મહારાજા પણ કાયાના કાષ્ઠ પંજરમાં પૂરાયેલા છે દૃઢતાના, વિરતિની અધિક્તાના, વૈરાગ્યની દૃઢતાના યોગની ચંચળતાવાળા હોઈને સમયે સમયે કર્મને પ્રશંસક દેવોની સભામાં પણ કેમ બનતા હતા તેનો બાંધનારા છે. વેદનીય, આયુષ્ય, નામ અને ગોત્ર ખુલાસો થશે. જે મનુષ્ય અન્ય જીવોના ગુણોને એ ચાર કર્મોને આધીન છે, એટલું જ નહિ પણ પ્રશંસવાની ટેવવાળો હોય નહિ તે મનુષ્ય વાસ્તવિક આગળ વધીએ તો તેઓ અભવ્યના દુઃખોનો નાશ રીતિએ અરિહંતાદિક પંચપરમેષ્ઠિને પણ સાચા કરવા માટે કંઈ પણ પ્રયત્ન કરવાવાળા નથી. આવા ભાવથી માનનારો નહિં પણ કુલાચારથી સિદ્ધ ભગવાન કે જેઓ નિરંજન નિરાકાર જ્યોતિઃ માનવાવાળો હોય, જો કે જાતિ અને કુલાદિકની સ્વરૂપ છે તેમના સિવાય બીજા એક પણ પરમેષ્ઠિને પ્રશંસા કરવી તે કંઈ નિર્મિત ઉચ્ચગોત્ર બંધનું કારણ નહિં માનવાનો પ્રસંગ તે તે કુટિલ કર્મીઓને છે એમ ન પણ કહી શકાય, પરંતુ ગુણની આવશે, વળી તે કુટિલ કર્મીઓને તો અધિક્તામાં જે પ્રમોદ ધારણ ન કરે અગર કોઈપણ ગૌતમસ્વામીજીની આનંદ શ્રાવકના અવધિજ્ઞાનના ભવ્યજીવને લોકોત્તર દૃષ્ટિનો ગુણ પ્રાપ્ત થતો હોય પ્રસંગમાં થયેલી ભૂલ, મૃગાપુત્રને જોવા માટે થયેલો તેમાં પ્રમોદ ન ધારણ કરતાં ઉદાસીનપણે વર્તે તો પ્રસંગ વિગેરે અનેક વાતો દોષ રૂપ લાગવાની અને પણ ધર્મના મૂળરૂપ પ્રમોદભાવનાને તે વિસરનારો તેથી ગણધરોના ગુંથેલા સૂત્રોને પણ માનવાનો હોઈને ધર્મમાર્ગથી દૂર જાય છે એમ કહેવામાં પ્રસંગ રહેવાનો નહિં આ બધી હકીકત વિચારનારો કોઈપણ પ્રકારે અતિશયોક્તિ નથી. કેટલાક મનુષ્યો મનુષ્ય જો સુજ્ઞ હશે તો હેજે સમજશે કે કોઈ પણ ગુણવાનના ગુણોની પ્રશંસા કરવાને અનાદિકાલથી મિથ્યાત્વ, અજ્ઞાન, પ્રમાદ અને પોતાની જીભને ન પ્રવર્તાવે એવા હોય છે એટલું કષાય વિગેરે દોષો દરેક આત્માને વળગેલા છે જ નહિ, પરંતુ તેઓ વાસ્તવિક અગર કલ્પિત તેમાંથી જે જે આત્મા મિથ્યાત્વ વિગેરેને ટાળનારો દોષોથી પોતાના સંબંધી કે પોતાના સિવાયને દૂષિત થાય તેને બીજા ગુણો ન થયા હોય તો પણ ગણીને ગુણપ્રશંસાથી દૂર રહે છે તેવા લોકોએ ધ્યાન સમષ્ટિ જીવને જરૂર પ્રશંસાને લાયક તો છે રાખવું જોઈએ કે તેમના હિસાબે તો આચાર્ય, જ અને જેઓ તેવી સમ્યગૃષ્ટિપણાની રીતિને ઉપાધ્યાય અને સાધુ પણ પરમેષ્ઠિપદ તરીકે ધારણ ન કરતાં સ્વકપોલકલ્પિતપણે દોષના ખોટા આરાધના કરવા લાયક, નમસ્કાર કરવા લાયક કે નામે બીજાઓના ગુણની પ્રશંસાથી દૂર રહે તેઓને પ્રશંસા કરવા લાયક રહેતા નથી. કેમકે તેઓમાં નીચગોત્ર બંધાવવાનું થાય અને તેથી ભવાંતરમાં પણ છવસ્થપણું ઘાતિકર્મ સહિતપણું સકષાયપણું અધમ કુલમાં અનેક વખત ઉપજતાં પણ તેનો છેડો પ્રમાદપણું વિગેરે રહેલાં છે. એટલે જો દોષના ન આવે તે સ્વાભાવિક છે. ધ્યાન રાખવા જેવી પ્રભાવે ગુણોને ઓળવવામાં આવે તો આચાર્ય હકીકત એ છે કે જાતિ આદિકની અપેક્ષાએ અન્યની ભગવંતો વિગેરેને પણ પરમેષ્ઠિમાં ગણી શકે નહિં. પ્રશંસા ન કરે એટલા માત્રથી નીચગોત્ર બંધાતું એટલું જ નહિ પરંતુ તેવા કુટિલ કર્મીઓના મંતવ્ય નથી, પરંતુ પોતાની જાતિ આદિક દ્વારા પ્રશંસા પ્રમાણે તો અરિહંત મહારાજને દેવ તરીકે માનવાને કરે અગર બીજાની જાતિ આદિકની અધમતા પણ તેઓએ તૈયાર થવું જોઇએ નહિં, કેમકે અરિહંત દેખાડી નિંદા કરે તો જ નીચગોત્ર બંધાય છે, પરંતુ