________________
':
'
' ,
કરો
. .
.
.
૨૦
'ક
છે
૧ થી સિદ્ધચક (તા. ૨૩-૧૦-૩૮) ssssssssssssss * શ્રીષોડશકપ્રકરણ :
અને ભગવાન હરિભદ્રસૂરિજી.
(ગતાંક પાના ૧૩ થી શરૂ) - આ જગા પર એટલી શંકા જરૂર થશે કે ધર્મની પરીક્ષા શ્રીમાન્ હરિભદ્રસૂરિજીએ જણાવી છે. પ્રકરણકાર મહારાજે પ્રતિજ્ઞા કરતી વખતે તો ધર્મની પહેલાં પ્રકરણમાં શ્રીમાનું હરિભદ્રસૂરિજી પરીક્ષા કરનારાઓને ધર્મનાં લિંગાદીથી ધર્મની પરીક્ષા મહારાજે દેશનામાં આવનાર શ્રોતાપુરૂષોના ભેદો, તેના કરવાની હોય છે તે હેતુથી તે ધર્મનાં લિંગાદિ કહીશ લક્ષણો, તથા તેના વર્તના જણાવ્યાં અને અંત્યમાં એમ જણાવ્યું હતું, અને તે પ્રકરણમાં તો ધર્મનાં લિંગાદી જણાવ્યું કે જેઓ આ ભેદ વગેરે પદાર્થોને જાણીને જણાવ્યાં જ નહિ, પણ ગુરૂતત્ત્વ તરીકે ગણાતા ધર્મદેશના કરે છે તે ઉપદેશકો જરૂર શ્રોતાઓને ઉપદેશક સાધુ મહાત્માઓનાં જ ત્યાગાદિ ચિહ્નો ધર્મપ્રાપ્તિ કરનાર બને છે, અને જેઓ શ્રોતાઓના ભેદો જણાવ્યાં તે કેમ? પણ આ શંકા વિચાર કરવાથી નાબુદ વગેરે જાણતા નથી અને દેશના આપે છે તેઓ થઈ જાય તેવી છે, કારણ કે જેમ ઉત્તમોત્તમ ધર્મને સ્વયં શ્રોતાઓને લાયકની દેશના આપી શકતા નથી અને જાણનાર આચરનાર અને બીજા જીવોના ઉદ્ધાર માટે તેથી તે લાયકાત તપાસ્યા વગર જેમ તેમ ઉપદેશ પ્રકાશ કરનાર શ્રી જિનેશ્વર મહારાજ દેવતત્ત્વમાં કરનાર સાધુ જો કે ધર્મનો જ ઉપદેશ કરે છે, છતાં તે ગણાય છે. તેવી જ રીતે તે શ્રીજિનેશ્વર મહારાજના દેશના યથાસ્થાને ન હોવાથી શ્રોતા અને વક્તાને કરેલા અને કહેલા ઉત્તમોત્તમ આચારને આચરનાર ઉન્માર્ગે લઈ જઈ સંસાર સમુદ્રમાં રખડાવનાર થાય તથા બીજાને ઉપદેશ કરનાર મહાપુરૂષો જ ગુરૂતત્વમાં છે. જો કે કેટલાક મનુષ્યો એવા પણ નાસ્તિકની ગણાય છે, પોતે જે જે પાપોનો ત્યાગ કર્યો છે તે તે સર્વે વાસનાવાળા નીકળશે કે પાપ લાગે, મિથ્યાત્વ લાગે, પાપોનો નિષેધ જેઓ બીજાઓને પણ જણાવે તેઓ જ કર્મ બંધાય, દુર્ગતિમાં જાય, નરકમાં જાય, જનાવરનો ત્રિવિધ ત્રિવિધ વિરત થયેલા ગણાય છે, અને તેવા અવતાર ધારણ કરે, નિગોદમાં ભટકે, સંસાર સમુદ્રમાં મહાપુરૂષોનો સદર્શન જ્ઞાન ચારિત્ર અને પરૂપ ડુબે, વગેરે શબ્દો આ બુદ્ધિના જમાનામાં ઉચ્ચારવા આચાર તે જ ધર્મ કહેવાય છે. માટે અહિં શ્રીમાનું કોઈપણ સજ્જનને શોભે તેમ નથી. એમ કહે, પણ હરિભદ્રસૂરિજીએ ઉપદેશક ગુરૂમહારાજની આ તેઓની વાસના કેવલ સત્યમાર્ગથી તદન વેગળી બાહ્યલિંગાદિ દ્વારાએ પરીક્ષા કરવી જણાવી તેનેજ છે. કારણ કે શાસ્ત્રાનુસારિણી આપણી બુદ્ધિને અનુસાર ધર્મની પરીક્ષા ગણાવી. વસ્તુતાએ ધર્મ એ ધર્મી સિવાય આપણે દશ્યપદાર્થને અંગે જે શુભ અશુભ પરિણામ હોતો નથી, તેમ જે સદાચારરૂપી ધર્મ તે પણ લાગે તે આપણે જાણીએ માનીએ અને જાહેર કરીએ સદાચારવાળા મહાપુરૂષો સિવાય જુદો હોતો નથી જ. છીએ, તેવી રીતે અદશ્ય પદાર્થોના અદશ્ય પરિણામ તેથી ઉપદેશક ગુરૂમહાત્માની પરીક્ષા દ્વારા એ જ અત્રે જાણવાવાળા ભગવાનના જ્ઞાનને આધારે થયેલા