________________
૨૫.
( માર્ચ ૧૯૩૯ )
શ્રી સિદ્ધરાજ આડખીલી નાખી, આ જીવ મોહરૂપી ચોરટાને સમયના દોષો જાણીને યથા કર્મ વિદાર્યને તથા પકડવા નીકળ્યો હોય, તે વખતે શાસ્ત્રકાર વચમાં બોધો વિધેયઃ એ કર્મ જેવી રીતે ફાડી નંખાય એવી આવે એવું બને ખરું? પોલીસના હાથમાં નહિ આવે રીતે સમજણ તૈયાર કરી જ્ઞાન અને સમજણનો ત્યાં સુધી ઉપાય નહિ. આઠની ઉંમર સ્વતંત્રતા સંબંધ જોડ્યો છે. સારા તરફ પ્રીતિ અને ખરાબ ખુંચવી લેવા માટે કેવળ એક મુદ્દાથી કોર્ટની બહાર તરફ અપ્રીતિ અનાદિની છે. ગયા વિના ચોર-મોર મળવાનો નહિં. આઠ વર્ષ ગુણદોષની વાત થાય ત્યારે રાગદ્વેષ થઈ જ પહેલાં બનતું નથી, માટે એ નિયમે આઠ વર્ષ કહ્યાં જાય. અધુરો છલકાય પૂરો છલકાય નહિ. તેવી જ માટે આવી ઘટના કરી દીધીને પાદશાહે કહ્યું ટટ્ટીમાં રીતે અધુરા ગુણો જાણે તને છલકાવવાનું હોય. જાઓ બીરબલ!હિંદુએ
ગુણો જાણનારને ખરો માર્ગ ગ્રહણ કરવાનું સૂઝે. ચિઠ્ઠી માથે ચઢાવી, કઈ જગ્યાએ જવું છે? શાસ્ત્રના ગુણો જાણ્યા પછી તેષ કેમ થાય?ગુણો તારા રસોડામાં ચુલા ઉપર જવું છે. બાદશાહે લખ્યું જાણવામાં આવે ત્યાં રાગ થાય અને દોષ જાણીને છે. ટટ્ટીએ જવું. પીશાબ કરવાનું લખ્યું નથી. દ્વેષ થાય. ઉલ્ટીના દર્દીને ગમે તે આપો પણ ઉલટી ટટ્ટીસે પીશાબ જ્યાદા અપવિત્ર માન્યા ગયા. જ થાય. રાગદ્વેષ જાણનારને લેવાની કે છોડવાની પશાબ કરના નહિં લિખા, માટે પીશાબ નહિ ઈચ્છા થાય. સમ્યકત્વ એ બહારનીચીજ નથી. કરવો. હુકમ મંજૂર કરીને તરકીબ ઉઠાવી કે મુદ્દો શાસ્ત્રકારોએ પહેલું જીવ તત્ત્વ કેમ કહ્યું? પહેલાં જ ઊડી જાય. એ મર્યાદા ચારિત્રના રોકાણ માટે જીવતત્ત્વ જાણશે તો બીજું જાણી શકાય. જીવસ્વરૂપ પરિણામ થતાં નથી. માટે ઉંમરની અપેક્ષાએ જાણે તે ભટકવાનું પસંદ કરે અને પોતાની ચીજને લાયકાત દેખવી.
વળગે. છોકરાને મારું ઘર માલમ ન હોય ત્યાં સુધી ઉંમરનો કિલ્લો તોડી નાખ્યો. ચારિત્રના લહેણું દેણું વ્યવહાર બધો નકામો છે, તેમ જીવતત્ત્વ પરિણામ થયાં હોય તેને રોકવા માટે નહિં. પણ ન જાણે તે પાપમાં તો દુનિયા ફસાયેલી છે. પણ પરિણામ થાય જ નહિ. પંચ વસ્તુમાં પુણ્યમાં પણ ફસાઈ જાય. સ્વરૂપ જાણે તે પુણ્યના હરિભદ્રસૂરિએ કહ્યું આઠ વર્ષ સુધી પરિણામ થતા ફળની ઇચ્છા ન કરે. માંકડો અને તેને દારૂ પાયા નથી, તો પછી શાસ્ત્રકારો આડા ક્યાં આવ્યાં? જે જેવી સ્થિતિ થાય. અનાદિ કાળથી ઈષ્ટ વિષય તરફ બાબતની સ્વતંત્રતા હોવી જોઈએ. ગુણો અવગુણો તો ઢળેલો જ છે અને તેમાં પુણ્યનો સંજોગ થાય તો જાણવાની જોખમદારી એને શિર હોય તો પ્રવૃત્તિ વાંદરાને દારૂ જેવું જ થાય. ઈચ્છાઓ દુનિયાની કરવામાં સ્વતંત્ર થાય. ધર્મ વિનાનું વ્યવહારિક સઘળી બેહકાવટ છે. ઈષ્ટથી રાજી અને શિક્ષણ નકામું થાય. સ્વ સમયના ગુણો પર અનિષ્ટથીનારાજી એ તો જન્મથી જ છે. એક સ્ત્રીને