________________
૫૩)
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૩-૯-૩૮
પામ !” આ ઉપદેશ ઉપરથી તમે વિચારી જોશો પાણી હાલે છે તો આકાશ પણ હાલતું માલુમ પડે તો સ્પષ્ટ રીતે જણાઈ આવશે કે ગીતાનો પાયો છે, અને તળાવનું પાણી સ્થિર થાય છે તો આકાશ પણ આત્માને નિત્ય મનાવી યુદ્ધ કરાવવા ઉપરજ પણ સ્થિર થાય છે. વળી તેઓ બીજી એવી પણ રહેલો છે. અહીં તમે પણ આત્માને તો નિત્યજ દલીલ કરે છે કે ધારો કે એક સ્થલે ચારે બાજાએ મનાઓ છો, પરંતુ તમે જે નિત્ય મનાઓ છો તેમાં સામટી સંખ્યામાં ગોળાકાર આરસા મૂક્યા હોય અને બીજા નિત્ય મનાવે છે તેમાં કેવો ફરક છે અને વચ્ચોવચ્ચ એક માણસ ઉભો રહીને શરીરનો તે હવે જાઓ ! જૈનશાસન આત્માને નિત્ય માને અવયવનો મરીડ વગેરે કરતો હોય, તો સઘળા છે તેનો મુદ્દો એવો નથી કે આત્મા નિત્ય છે તે આરસાઓમાં તેના પ્રતિબિંબો પોતાની મેળે કોઈપણ મરતોય નથી અને મારતોય નથી માટે હુંઉ ! ક્રિયા કરતા નથી, પરંતુ તે આરસોઓની વચ્ચે ઉભો ધમકાવે જાઓ ! ચોરી લાવો ! હાથ મારો ! રહેલો માણસ જેવી ક્રિયા કરે છે તેવીજ ક્રિયા પેલા ધાડપાડોને મઝા કરો !! જૈનશાસન તો આત્માને પ્રતિબિંબો પણ કરે છે. એ જ પ્રમાણે આતમા અને એ હેતુઓ નિત્ય માને છે કે આ આત્મા અનિત્ય પરબ્રહ્મનો પણ સંબંધ છે. પરબ્રહ્મ એ એકજ મૂળ નથી. અનિત્ય હોત તો તો ખાધું પીધું ને ભૂલી ગયા વ્યક્તિ રૂપે છે અને તેના અસંખ્ય સ્થળોએ ! પણ અહીં ભૂલી જવાની વાત નથી. અહીં તો પ્રતિબિંબો પડે છે તે આત્મા છે. પરબ્રહ્મ નિત્ય એ વસ્તુ છે કે આત્મા અમર છે, નિત્ય છે અને હોવાથી આ આત્મા પણ તેને પ્રતિબિંબરૂપે હોઈ સત્ય છે, તેથી આત્મા જે કાંઈ કર્મો કરે છે તે નિત્ય છે. બધા કર્મો તેને ભોગવવાનાજ છે. અને જો હારો આંખ પીળું દેખે છે એ સિદ્ધાંત નથી. આત્મા, આત્માના કલ્યાણનાં સાધનો મેળવશે તો જે કોઇ આત્માને આ રીતે માને છે તેને તે કષ્ટમુક્ત બનીને અમરતા પણ મેળવી શકશે. આપણે આસ્તિક કહી શકતા નથી. જીવ આ જૈનશાસન આ હેતુએજ આત્માને નિત્ય માને છે. જગતમાં સઘળાં કર્મોનો કર્તા છે અને તેને તેવેરૂપે આત્મા બ્રહ્મનું પ્રતિબિંબ છે.
માનવો એમાંજ આસ્તિકતા રહેલી છે. અહીં કોઈ પ્રસ્તુત કારણ અર્થે આત્માને નિત્ય માનવો એવી દલીલ કરશે કે આ જીવ કર્મને કરનારો છે એને આસ્તિકતાનું બીજાં સ્થાન માનવામાં આવ્યું તે કર્મ કરે છે એ વસ્તુ સત્ય છે, પરંતુ તે તેના છે. કેટલાક એવી દલીલ લાવે છે કે તળાવમાં સ્વભાવથી કર્મ કરતો નથી ! જીવનો સ્વભાવજ કર્મ આકાશનું-જળનું પ્રતિબિંબ પડે છે એ વસ્તુ કાંઈ કરવાનો છે એ માનવું મિથ્યા છે. હવે એ દલીલ તાત્ત્વિક સત્ય નથી. માત્ર પ્રતિબિંબજ છે. તળાવનું તપાસીએ જીવનો સ્વભાવ કર્મ કરવાનો નથી એ