________________
૪૮૧
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ર૫-૮-૩૮ વળી શાસ્ત્રકારો અપ્રમત્તદશામાં આત્મારંભ વગરનો જીવને પ્રાણભૂતોનો હિંસક ગણે છે, અને પરારંભ કે ઉભયારંભ એ ત્રણ પ્રકારનો આરંભ તેને પાપકર્મ બંધાવવાનું ગણે છે, યાવત્ તે પાપકર્મ હોય નહિં એમ સ્પષ્ટ શબ્દોમાં જણાવે છે. એટલે ઘણું જ વિપાકફળ દેવાવાળું હોય છે, એમ ચોક્કસ આ બધા ઉપરથી એમ માનવું જ પડશે કે જયણાથી જણાવેલ છે. એ વાત સુજ્ઞ પુરૂષો જ્યારે ધ્યાનમાં પ્રવર્તવાવાળો મનુષ્ય કોઇપણ પ્રકારે જીવહિંસા લેશે ત્યારે તેઓને સ્પષ્ટ સમજવામાં આવશે કે કરનારો ગણાતો નથી, અને તેથી તે પાપકર્મને જયણાની બુદ્ધિ અને પ્રવૃત્તિવાળો જીવ કોઈપણ બાંધનારો પણ ગણાતો નથી.
પ્રકારે પાપના રસ્તામાં ગયો નથી એમ ચોક્કસ અજયણાથી થતી હિંસા કર્મફળવાળી હોય થાય છે. તેની સાથે જયણાની બુદ્ધિ વગરનો અને
જયણાની પ્રવૃત્તિ વગરનો જીવ હાયતો આથી ઉલટી રીતે અર્થાત્ જેઓ જયણાની ચાલવાઆદિકની ક્રિયા કરે, અથવા તો હોય તો ધારણા વગર અગર જયણાવાળી પ્રવૃત્તિ વગર એક જ જગોપર ઉભા રહેવાની કે સુવાઆદિકની કંઇપણ ચાલવું વિગેરે કરે તે જીવ જરૂર પ્રાણભૂતોનો ક્રિયા કરે તો પણ તે જીવ હિંસાથી, પાપથી અને હિંસક બને છે, અને તે હિંસકપણે માત્ર તેના કટુકફલોથી બચી શકતો નથી. વ્યપદેશદ્વારાએ જ રહે છે એમ નહિ, પરંતુ
" પર ભાવમાં પ્રાણભૂત અને જીવોના હિંસકપણાનો ભગવાન્ શäભવસૂરિજી સ્પષ્ટપણે જણાવે છે. કે
* નિયમ જણાવવા સાથે કટુક ફલવાળા પાપકર્મોને પળમૂયારે હિંસ અર્થાત્ તે જયણા રહિતપણે
બાંધનાર છે એમ સ્પષ્ટ જણાવે છે. પ્રવર્તવાવાળો પ્રાણ અને ભૂતોની હિંસા કરનારો જ . બને છે. એટલે એ પ્રાણભૂતની હિંસાથી કટક એવાં અમી તો સૂતા સારાનું સ્પષ્ટીકરણ પાપ કર્મો જ થાય છે તેનો તે જરૂર ભાજન બને આ સ્થાને શ્રી ભગવતીજી સૂત્રમાં અધર્મીનું છે. અને માટે કહ્યું કે દો દ્ધ કર્જ અર્થાત સુવું કલ્યાણકારી એમ જે જણાવ્યું છે તે હકીકત અજયણાથી થતી હિંસાને અંગે જે પાપકર્મ બંધાય શ્રોતાઓના હૃદયમાં ખટકશે, પરતું શ્રી તે સુકાગોળા જવું રૂક્ષ ન હોય, પરંતુ અત્યન્ત ભગવતીજીમૂત્રનું વાક્ય જયણારહિત અને અધર્મીઓ કટુકફળને દેવાવાળું જ તે હોય છે, ધ્યાન રાખવું જાગ્યા હોય ત્યારે અન્ય જીવોની સાક્ષાત્ વિરાધના કે ભગવાન્ શäભવસૂરિજી એકલું ચાલવા બોલવા વિગેરેથી હિંસા, જુઠ, ચોરી વિગેરે અનર્થો કરે અને કે ખાવામાં જયણારહિત પ્રવર્તવાવાળાને પાપકર્મનો તેઓ સુતા હોય ત્યારે તેવા અનર્થો તેઓ ન કરે બંધ કહે છે એમ નહિં. પરન્તુ ઉભા રહેવા અને એ અપેક્ષાએ જ જયણારહિત અધર્મીઓનું શયન સુવા સરખા નિષ્ક્રિય વ્યાપારમાં પણ જયણા પણ સારૂં ગણ્યું છે. અથવા જયણાવાળા ધર્મીઓના