________________
૪૧૨
શ્રી સિદ્ધચક્ર
જુન ૧૯૩૮ પણ દેખાવી જ જોઈએ એવું નથી. ચોદષ્ટિવાળાને સ્વમ એ તો બધાના અનુભવની વાત છે. હવે તમે જે એક ચીજ દેખાય તેજ ચીજ અશુદ્ધદષ્ટિવાળાને સ્વપ્ર દેખો અને બીજાને કહો કે ભાઈ! મેં તો ફલાણા ન દેખાય, પરંતુ તેમાં દુષ્ટદ્રષ્ટિવાળાનો દોષ નથી દૃશ્યોવાળું સ્વપ્ર જોયું. આ સ્વપ્રની વાત માત્ર તમેજ જ! ધારો કે બીજનો ચંદ્રમા આકાશમાં ઉગ્યો હોય દેખી છે બીજાએ તે દેખી નથી! તો એ નાનું ચંદ્રબિંબ શુદ્ધદૃષ્ટિવાળાને દેખાય છે. બીજાને સ્વપ્ન બતાવી શકાય ? ઝાંખીદષ્ટિવાળાને એ સુરમ્યચંદ્રબિંબ પણ દેખાતુંજ હવે પેલો સાંભળનારો તમોને એમ કહે કે નથી. પરંતુ તેથી શુદ્ધદષ્ટિવાળો જે હોય તેનો કોઈ મને તે સ્વપ્ન બતાવ તોજ
મને તે સ્વપ્ન બતાવ તોજ તને આવેલું સ્વપ્ન હું થોડો જ દોષ કાઢે છે?
સાચું માનીશ, નહિ તો તારું સ્વપ્ન સાચું છે એમ આંખે ઝાંખ હોય તો?
માનવાનો નથી. તો આ પ્રસંગે તમારું સ્વપ્ન અસ્પષ્ટ આંખે ઝાંખ ન હોય તે ચંદ્રને દેખે અને હતું અથવા તમોને સ્વપ્ન આવ્યું જ નહોતું એમ જયેની આંખે ઝાંખ હોય તે ચંદ્રને ન દેખે, તેથી કોઈ કહી શકે નહિ. સ્વપ્ન આવ્યું હતું એ વાત એમ ન કહી શકાય કે આંખે દેખનારો જ તો સ્પષ્ટ જ છે. પરંતુ એ સ્વપ્ન જોવાની બીજામાં ઝાંખવાળો છે, અથવા એમ પણ ન કહી શકાય તાકાત ન હતી, તેથી જ તેઓ એ સ્વપ્રને જોઈ શક્યા કે જે ચંદ્ર દેખતો મનુષ્ય જુએ છે તે ચંદ્ર ઝાંખવાળો નથી, એવીજ રીતે મને કહ્યું હોત કે હું શ્રદ્ધાવાળો મનુષ્ય જોઈ શકતો નથી, માટે ચંદ્રજ ન હોવો છું તેથી ધર્માસ્તિકાયાદિ દેખું છું અને તમે જોઈએઆ ઉપરથી સ્પષ્ટ છે કે પોતાના અશ્રદ્ધાવાળા છો તેથી એ દેખતા નથી, તો તેથી દૃષ્ટિદોષથી બીજાને દેખાતી વસ્તુ તમે ન જોઈ શકો મટુકને જુઠા ઠરવાનો પ્રસંગ ન હતો, છતાં મહૂકે એ તમારો દોષ છે. એથી બીજો દોષપાત્ર નથી. એવું જાડું કહ્યું નહોતું, એટલુંજ નહિ, પરંતુ ભગવાન તેમજ તમે દૃષ્ટિદોષથી ન જોઈ શકો તેથી વસ્તુનું મહાવીરે પણ તેને એવોજ ઉપદેશ આપ્યો હતો કે અસ્તિત્વ પણ નથી એમ સિદ્ધ થઈ શકતું નથી. આ “હે મહુકા જો તું એવું બોલ્યો હોત કે હું તે સઘળું તો સ્થૂલ વસ્તુદર્શનની વાત થઈ, હવે દેખું છું અને દેખીને તે પ્રમાણે માનું છું, તો તું અનંતા માનસિકદર્શનની વાત કરો. માનસિક ચીજ તમે ગણધરો, તીર્થકરો, સિદ્ધો અને શ્રુતની આશાતના દેખો તે પણ તેજ દેખી શકે છે કે જેમાં તમારાં કરનારો જ થયો હોત! યુક્તિથી, દલીલોથી અને મનઃચક્ષુ ખુલી ગયાં છે. તમે સ્વપ્ર દેખો છો તમારું પ્રમાણથી માણસને સત્યધર્મ ઉપર લાવવો એ વાત એ સ્વપ્રદર્શન સત્ય છે, તમારા એ સ્વપ્રદર્શનને આ શાસનમાં છે, પરંતુ શાસનના પ્રચારને માટે જાયું કોઇપણ અસત્ય છે એમ ન કહી શકે. કારણ કે બોલવાનો ધર્મ આ જૈનશાસનમાં નથી!