________________
૬૪
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૧૮-૧૧-૧૯૩૭ વખતે જ હોય છે, અને જગન્ના જીવો તો એક દૃઢ દૃઢતર થતો જાય છે. એટલું જ નહિ, પણ ભવમાં અનેક વખતે ચઢતી પડતીના સંયોગોમાં દિન પ્રતિદિન તે ઉપકાર વધતો જ જાય છે. આ અને સુખીદુઃખીદશામાં પરિવર્તન કરતા હોય છે, વસ્તુસ્થિતિને સમજનાર મનુષ્ય કોઈપણ દિવસ તેથી તેના ઉપકારના બદલાનો વખત સજ્જન ત્રિલોકનાથ તીર્થકર ભગવાનના ઉપકારને યાદ પુરુષો લેવા ધારે તો લઈ શકે. પરન્તુ ત્રિલોકનાથ કરીને તેના સ્મરણાદિક કરવામાં આલસ્યાદિકવાળો તીર્થકર ભગવાન તો શાસનનું સ્થાપન કરતી વખતે થાય જ નહિ. જ સર્વકાળને માટે સ્થિર રહેનારા, અને પૂર્ણ ઉપકારિના પ્રતિબિંબની સેવાથી થતો આત્મરહેનારા, એવા ગુણોને પ્રાપ્ત કરનારા થઈ ગયા, ઉપકાર તેથી તેમની અવનતિ તો કોઈપણ વખત હોય જ ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે તીર્થંકરભગવાનના નહિ, અને હોતી પણ નથી. તેથી તેમણે શાસન ઉપકારનું સ્મરણાદિક કરવાથી જ્યારે તે ઉપકાર પ્રવર્તાવીને જગત ઉપર કરેલો ઉપકાર આ જીવ વૃદ્ધિગત થાય છે. ત્યારે તે તીર્થંકરભગવાનના કોઈપણ પ્રકારે ઉપકારધારાએ વાળી શકે તેમ છે પ્રતિબિંબની સેવાધારાએ આ આત્મા ઉપકારની જ નહિ એટલે જગતમાં જેમ ઉપકારીપુરૂષ કાળધર્મ સ્થિતિને અવ્યાબાધ બનાવી શકે તેમાં આશ્ચર્ય જશું? પામ્યા હોય અને તેને ઉપકારધારાએ આપણે ઉપકૃત જૈનજનતામાં એ વાત તો પ્રસિદ્ધજ છે કે આત્માને ન પણ કરી શકીએ, તોપણ તેના ઉપકારનું સતત સદ્ગતિ મેળવી આપનાર, પાપથી બચાવનાર, કીર્તન કરવાદ્રારાએ સજ્જન પુરૂષ પોતાની સદ્ગતિના રસ્તા બતાવનાર, શાશ્વતપદને સજ્જનતા જાળવી શકે. તેવી રીતે ત્રિલોકનાથ અપાવનાર, જો કોઈપણ હોય તો તે માત્ર જૈનશાસન તીર્થકર ભગવાનને અંગે પણ તેઓનું સતત નામ જ છે. જો કે શાસ્ત્રકારોએ અન્યદર્શનના
સ્મરણ, જાપ, પૂજા, ધ્યાન, વિગેરે કરીને જ આપણે અનુસારિયોને મોક્ષ પ્રાપ્ત થવાનો નિષેધ કર્યો નથી તે ત્રિલોકનાથ તીર્થકરભગવાનના ઉપકારોનું અને તેથી શાસ્ત્રકારો જગો જગો પર પંદર પ્રકારે સ્મરણ રાખી સજજનતા બતાવી શકીએ તેમ છે, સિદ્ધોને જણાવતાં અન્યલિંગ કે જે અન્ય દર્શનીયોને જગત્માં જો કે ઉપકારી પુરૂષે કરેલા ઉપકારના અનુસરનારાઓનું લિંગ છે તેમાં પણ સિદ્ધિ થવાનું સ્મરણ વિગેરેથી ઉપકારભૂત કરેલા કાર્યોનો ટકાવ જણાવે છે. વાસ્તવિક રીતિએ તો જ્યારે સાધુપણાનું કે વૃદ્ધિ વિગેરે કંઈપણ થઈ જતાં નથી. પરંતુ અહીંતો લિંગ એ જ સ્વલિંગ છે ત્યારે ગૃહસ્થપણાનો વેશ શ્રીજીનેશ્વર ભગવાને કરેલો ઉપકાર એવો અલૌકિક તે પણ અન્યલિંગ જ ગણાવું જોઈએ, અને તેથી છે કે તે ધર્મપ્રાપ્તિરૂપે થયેલો ઉપકાર જેમ જેમ સ્વલિંગ અને અન્યલિંગ એમ બેજ ભેદ હોવા જીનેશ્વર ભગવાનનું સ્મરણ વિગેરે કરે તેમ તેમ જોઈએ, છતાં ગૃહીલિંગશબ્દથી ગૃહસ્થોને જણાવી