________________
૫૪૯
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૧૫-૧૦-૧૯૩૬
. હ. જી . હ . ) છે . ) હું , . . છે. જી હ . ) હ. હ . . હા જી ઈ
એ હું
હૈ આધ ઉપદેશક તીર્થંકર
ભગવાન જ કેમ ?
(ગતાંકથી ચાલુ) ભગવાન તીર્થકરોના સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિમાં કેવલ અર્થની અપેક્ષાએ કેવલ આત્માગમવાળા જ વિચિત્રતા
હોય, અને આવી અર્થીગમની અપેક્ષાએ કેવલ પોતાની પાસે અખૂટ ખજાનો હોય અને તે આત્માગમપણાની સ્થિતિ તો સ્વયંસંબુદ્ધપણું થઈ ખજાનો સાથે ન હોય પણ ઘર આદિ સ્થાન કે હોય શાસનપ્રવર્તકપણાની દશા કેવલજ્ઞાન મેળવ્યા પછી તે સ્વાભાવિક છે. હવે તેવા ધનિકની પાસે
થાય ત્યારે જ થાય, માટે શ્રીજિનેશ્વર ભગવાનો અન્ય સ્થાને કોઈ તેનો લેણદાર કે યાચક કોઈ વસ્ત છઘસ્થપણામાં ઉપદેશ આપતા નથી. આ ઉપદેશ માગે તે વખતે જો કે ધનિકની પાસે બીજો ધનિક શાસન સ્થાપવાની અપેક્ષાએ સમજવો. જેથી જ દુકાનનો કે ઘરનો માલિક છે તેની પાસે તે સામાન્ય રીતે ઉત્પલ અને ઇદ્રશર્માને અગાર ધર્મ લેણદારને કે વાચકને અપાય એવી વસ્તુ છે છતાં અને અણગાર ધર્મ કહ્યો ચંડકોશિયાને બુજઝ બુઝા તે મૂલ ધનિક પેલા ધનિક પાસેથી ઉછીની લઈને ચંડકોશિયા કહી બુઝવ્યો સ્વાતિદત્તને જીવસિદ્ધિને આપવાનું ન કરે પણ તે લેણદાર તથા વાચકને અંગ જે પ્રશ્નના ઉત્તરો જણાવ્યા એ સર્વ હકીકતનો પોતાને ઘેર આવવાનું જ જણાવે તેવી રીતે ભગવાન અવિરોધ રહેશે. ભગવાન મહાવીર મહારાજે જિનેશ્વર મહારાજા કેવલજ્ઞાન પામી શાસનને અર્થ કેવલજ્ઞાન ઉત્પન્ન થવા સુધી કરેલો મનનો થકી નિરૂપણ કરવાને શક્તિમાન હોવાથી અભિગ્રહ પણ આચાર્ય મહારાજ અભયદેવસૂરિજી અન્યશાસનના આલંબને ધર્મોપદેશ પ્રવર્તાવે નહિ
- જે આપેક્ષિક હતો તે પણ આના અનુસાર સમજી તે અસ્વાભાવિક નથી. આજ કારણથી શાસ્ત્રકાર
લેવાય તેવો છે, અને તેથી જ તેમાં ગોશાલા વગેરેની મહારાજાઓ ભગવાન જિનેશ્વરદેવોને અર્થની હકીકત ભગવાનનું બોલવું એ અભિગ્રહને બાધક પ્રરૂપણા કરનાર માને છે તથા અર્થના આત્માગમવાળા
નથી. અર્થાત્ ભગવાન મહાવીર મહારાજાનું મૌન માને છે. જિનેશ્વરદેવો સૂત્રના આત્માગમ
જેમ કુલપતિ અને એમના તાપસીના વ્યવહારથી અનન્તરાગમ કે પરંપરાગમવાળાએ ન હોય અને તેવા વ્યવહારિક પ્રસંગને અંગે હતું તેમ ભગવાનનો અર્થની અપેક્ષાએ પણ અનન્નરાગમ કે શાસનસ્થાપનાપૂર્વકનો ઉપદેશ કેવલજ્ઞાન પહેલો ન પરંપરાગમવાળાએ ન હોય. ભગવાન જિનેશ્વરો તો જ હોય અથવા ઉપદેશનો પ્રબંધ કેવલજ્ઞાન પછી
હોય અને અર્થીગમની અપેક્ષા એ જ આત્માગમવાળા
૨ ટી
.