Page Text
________________
૪૩૪
જુલાઈ ૧૯૩૬
શ્રી સિદ્ધચક્ર
આગમ-રહસ્ય - દ્રવ્યનંદીરૂપી ત્રીજો ભેદ
જાતિભેદનો શાસ્ત્રીચક્રમ: -
દરેકના હૃદયથી કબુલ જ થયેલો છે, તો પછી તે જ આપણા વાચકો ઉપર વાંચી ગયા છે કે પહેલાં પ્રમાણે મનુષ્યજાતિમાં પણ ઉત્તમ અને અધમ મનુષ્યની એક જ જાતિ હતી, એટલે જાતિભેદ મનુષ્યો હોય અને તેની ઉપમાથી મનુષ્યો તુષ્ટમાન વિનાના જ મનુષ્યો હતા, અને પાછલથીજ મનુષ્યોમાં અને ક્રોધાયમાન થાય તેમાં કાંઈપણ નવાઈ જેવું જાતિભેદ થયો છે, અને એ જાતિભેદની બાબતમાં
A; નથી. ધ્યાન રાખવાની જરૂર છે કે હાથીયોમાં પણ હેતુ અને ક્રમ તપાસતાં અન્યલોકોએ જે બ્રહ્માના
જાતિએ ઉત્તમતા છતાં અધમગુણવાળા હાથીયો નથી
હોતા એમ નથી, તેમ જ કુતરાની જાતિ અધમ ગણાતાં મુખઆદિથી બ્રાહ્મણાદિના અનુક્રમે જે વર્ણોત્પત્તિ માની છે તે કેટલી બધી અયોગ્ય અને અસંભાવનીય
છતાં તે કુતરાઓમાં પણ નીમકહલાલ અને વફાદાર છે તે જોઈ ગયા, પણ જાતિભેદ જ્યારે જગતમાં જેમ
કુતરાઓ નથી હોતા એમ નથી. છતાં હાથીઆદિની પશુપક્ષીઓમાં છે, અને મનુષ્યોમાં પણ જયારે
ઉપમાને ઉત્તમ ગણીએ છીએ અને કુતરાઆદિની જાતિભેદ અધ્યક્ષસિદ્ધ અને પ્રચલિત છે, તો પછી
ઉપમાને અધમ ગણીયે છીયે તે ગુણોની દરકાર ક્ય
વિના કેવલ તે તે જાતિની ઉત્તમતા અને અધમતાને તે મનુષ્યની જાતિયોમાં થયેલો ભેદ ક્યા ક્રમથી હોવો
જ આભારી છે. એવી રીતે મનુષ્યોમાં કોઈ જોઈએ અને તે હેતુપૂર્વકનો કેમ ઘટી શકે ? તે
અધમજાતિવાળો પણ સારા ગુણવાળો હોય અને વિચારવું અનાવશ્યક નથી. ધ્યાન રાખવાની જરૂર
ઉત્તમજાતિવાળો છતાં પણ ગુણોથી હીન કે છે કે પશુપંખીઓમાં દેખાતો મનુષ્યની માફક જે
અધમગુણવાળો હોય તેની કોઈથી ના પાડી શકાય જાતિભેદ છે તે સ્વાભાવિક એટલે કોઈ કારણસર
જ નહિ, છતાં તે ગુણ કે અવગુણની વિવેક્ષા ન કરીયે ઉત્પન્ન થયેલો નથી, પણ પશુપંખીઓમાં જાતિભેદ
ત્યાં પણ સામાન્યથી પશુ અને પંખીની માફક માત્ર જરૂર છે, અને તેથી તો મનુષ્ય, કુતરા અને
મનુષ્ય, કુતરા ન જાતિથી જ ઉત્તમ અને અધમજાતિનો વ્યવહાર કરાય કાગડાઆદિ જાતિની ઉપમાથી ક્રોધાયમાન થાય છે,
લાલ છે, અને તે વ્યવહારને આધારે જ ઉત્તમ જાતિ જે તેમ જ હંસ કે હાથી અથવા વૃષભઆદિની ઉપમાથી છે
ક્ષત્રિયાદિ તેની ઉપમા અપાય તે ખુશ કરનારી થાય વર્ણવાતાં સ્તુતિ થઈ માને છે અને વર્ણન કરનાર ઉપર છે અને વહવાઈયાની જાતિની ઉપમા અપાય તે તુષ્ટમાન થઈ જાય છે. જગતમાં સમજુ ગણાતો કે
નાખુશી ઉત્પન્ન કરનારી થાય છે, માટે મનુષ્યોમાં સમજણ ધરાવનારો કોઈપણ મનુષ્ય એવો નહિ
જાતિભેદ ગુણ અને ક્રિયાથી નિરપેક્ષપણે ચાલુ છે નીકળે કે જે કાગડાઆદિની ઉપમાથી રોપાયમાન અને સર્વને તે માન્ય છે, એમાં બે મત થઈ શકેજ અથવા હંસઆદિની ઉપમાથી તુષ્ટમાન ન થતો હોય, તેમ નથી, માટે તે જાતિભેદનો યુક્તિસર અને કહેવું જોઈએ કે જાનવર અને પંખીમાં તો જાતિભેદ પ્રામાણિક ક્રમ રજુ કરવાની જરૂર છે.
| SR No. | 520954 |
| Book Title | Siddhachakra Varsh 04 - Pakshik From 1935 to 1936 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ashoksagarsuri |
| Publisher | Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 696 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Siddhachakra, & India |
| File Size | 26 MB |